Μετανάστευση και Εγκληματικότητα στην Ελλάδα κατά το 2008

Γράφει ο Γιάννης Κολοβός*

Στις 16/2 σε πολλά πρωτοσέλιδα εφημερίδων έγινε αναφορά στην αυξανόμενη εγκληματικότητα στην χώρα μας καθώς δόθηκαν στην δημοσιότητα τα σχετικά στοιχεία για το έτος 2008. Η παράμετρος η οποία «αγνοήθηκε» από τις σχετικές αναφορές είναι εκείνη της σημαντικής συμβολής των αλλοδαπών (κυρίως παράνομων ή εκ των υστέρων νομιμοποιημένων μεταναστών) στην βαριά εγκληματικότητα στην χώρα μας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, η συμμετοχή των αλλοδαπών στους συλληφθέντες δράστες κάποιων βαριών εγκλημάτων κατά το 2008 έχει ως εξής (1):

Αν λοιπόν δεχθούμε ότι οι αλλοδαποί είναι, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το 7,3% του πληθυσμού καθίσταται εμφανές ότι η συμμετοχή τους στην βαριά εγκληματικότητα είναι υπερπολλαπλάσια του ποσοστού τους στον πληθυσμό, όπως προκύπτει από τα στοιχεία με βάση τα εξιχνιασθέντα εγκλήματα. Όμως, για κάποια από τα προαναφερθέντα εγκλήματα τα ποσοστά εξιχνίασης είναι χαμηλά. Πιο συγκεκριμένα, ενώ για τις ανθρωποκτονίες κατά το 2008 το ποσοστό εξιχνίασης πλησιάζει το 80%, για τις κλοπές-διαρρήξεις είναι 17%, για τις ληστείες είναι 30% και για τις κλοπές τροχοφόρων είναι 43% (2). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός εγκληματικών ενεργειών που δεν εξιχνιάζονται και άρα οι δράστες παραμένουν άγνωστοι, ενώ υπάρχουν και τα εγκλήματα που ενώ διαπράττονται δεν καταγγέλλονται και άρα δεν διερευνώνται.

Η συμμετοχή των αλλοδαπών σε αυτήν την «μαύρη τρύπα» της εγκληματικότητας, η οποία περιλαμβάνει τόσο τα καταγγελθέντα αλλά μη-εξιχνιασθέντα εγκλήματα όσο και τα μη-καταγγελθέντα εγκλήματα, εκτιμάται ότι είναι εξίσου (αν όχι περισσότερο) σημαντική. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Ιάκωβος Φαρσεδάκης, εξ’ αιτίας της παρουσίας στην χώρα μας εκατοντάδων χιλιάδων παράνομων αλλοδαπών «χωρίς να είναι καταγεγραμμένοι πουθενά, των ατόμων χωρίς ταυτότητα και άρα χωρίς τους άτυπους κοινωνικούς ελέγχους που ισχύουν για τους άλλους, η συντριπτική πλειονότητα των εγκλημάτων που διαπράττονται από τους αλλοδαπούς παραμένουν ανεξιχνίαστα και η αριθμητική τους συμμετοχή στο έγκλημα μικρή» (3).

Βεβαίως, πάντα θα υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να «αγνοήσουν» την ωμή πραγματικότητα των στοιχείων, αλλά και την ίδια την κοινή λογική, και να ισχυρισθούν ότι, η αυξημένη συμμετοχή των αλλοδαπών στην βαριά εγκληματικότητα δεν είναι αποτέλεσμα της ανύπαρκτης μεταναστευτικής πολιτικής που εφάρμοσε η χώρα μας αλλά οφείλεται σε οικονομικούς, κοινωνικούς και δημογραφικούς παράγοντες. Κατά τους θιασώτες αυτής της άποψης, η αυξημένη συμμετοχή των αλλοδαπών στην βαριά εγκληματικότητα δεν οφείλεται στην ουσιαστική απώλεια του ελέγχου των εξωτερικών συνόρων της χώρας μας [σχεδόν 150.000 αλλοδαποί συνελήφθησαν για παράνομη είσοδο ή παραμονή στην χώρα μας το 2008 (2) – ο υψηλότερος αριθμός από το 2001], ούτε οφείλεται στο ότι νομιμοποιήθηκαν εκ των υστέρων, χωρίς ουσιαστική επιλογή και με διάτρητες διαδικασίες, εκατοντάδες χιλιάδες αλλοδαποί, αλλά οφείλεται στους εξής τρεις λόγους:

1)    στην εστίαση της προσοχής της αστυνομίας στους αλλοδαπούς

2)    στο νεαρόν της ηλικίας των αλλοδαπών και

3)    στην κακή οικονομική τους κατάσταση

Κατ’ αρχάς και τα τρία αυτά επιχειρήματα εκφέρονται ως θεωρίες, χωρίς να συνοδεύονται από τα αντίστοιχα στοιχεία και ανάλυση. Όσοι τα εκφράζουν, συνήθως «υποθέτουν» ότι αυτή η «θεωρία» «εξηγεί επαρκώς» την αυξημένη συμμετοχή των μεταναστών στην βαριά εγκληματικότητα. Επιπλέον, και οι τρεις «εξηγήσεις» ουσιαστικά δεν αμφισβητούν το ότι οι αλλοδαποί έχουν δυσανάλογα μεγάλη συμβολή στην βαριά εγκληματικότητα, αλλά επικεντρώνονται στο «γιατί» υπάρχει αυτή η συμβολή.

Το πρώτο επιχείρημα δεν αντέχει σε αυστηρό έλεγχο καθώς θα ήταν παράλογο η αστυνομία να εστίαζε τις ήδη περιορισμένες δυνάμεις της σε μία ομάδα ανθρώπων αν αυτή δεν συμμετείχε στην εγκληματικότητα σε δυσανάλογα υψηλά – σε σχέση με τον πληθυσμό της – ποσοστά. Αν αυτό το επιχείρημα γινόταν δεκτό θα ισοδυναμούσε με την παραδοχή ότι η αστυνομία «ξοδεύει» τις δυνάμεις εστιάζοντας (προφανώς λόγω…«ρατσισμού») στους αλλοδαπούς ενώ αν τις εστίαζε αλλού θα ήταν πιο αποτελεσματική στην εξιχνίαση του εγκλήματος. Το δεύτερο επιχείρημα επίσης δεν στέκει καθώς η συμμετοχή των αλλοδαπών στις προαναφερθείσες κατηγορίες βαριάς εγκληματικότητας είναι τόσο υψηλή που δεν επαρκεί η ηλικιακή σύνθεσή τους για να αιτιολογήσει την σημαντική υπερεκπροσώπησή τους (4).

Τέλος, το ίδιο ισχύει και για το επιχείρημα περί «φτώχειας» των αλλοδαπών. Μάλιστα, το συγκεκριμένο επιχείρημα είναι πολλαπλά προβληματικό:

α) δεν υπάρχουν στοιχεία για την σχετική οικονομική κατάσταση των συλληφθέντων και άρα το επιχείρημα είναι καθαρά θεωρητικό,

β) ακόμα και αν δεχθούμε ότι όλοι οι μετανάστες στην χώρα βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας και πάλι το ποσοστό τους σε σχέση με το ποσοστό των φτωχών Ελλήνων δεν αρκεί για να εξηγήσει πλήρως την αυξημένη συμμετοχή τους στην βαριά εγκληματικότητα,

γ) ακόμα και αν δεχθούμε ότι αυτό το επιχείρημα περί «φτώχειας» έχει κάποια βάση για τα εγκλήματα κατά της περιουσίας, οι θιασώτες του θα υποστήριζαν ότι επαρκεί για να αιτιολογήσει και άλλα βαριά εγκλήματα όπως είναι η ανθρωποκτονία και ο βιασμός; και

δ) ακόμα και αν δεχθούμε ότι οι αλλοδαποί έχουν δυσανάλογα μεγάλη συμμετοχή στην βαριά εγκληματικότητα λόγω «φτώχειας», αυτό και πάλι δεν σημαίνει ότι η μεταναστευτική πολιτική της χώρας είναι προβληματική καθώς επιτρέπει την είσοδο και εγκατάσταση στην Ελλάδα μεγάλου αριθμού φτωχών αλλοδαπών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται;

Το «σύμπτωμα» (υψηλή συμμετοχή στην βαριά εγκληματικότητα) είναι εμφανές και καταδεικνύει την «ασθένεια» (κακή μεταναστευτική πολιτική) για όσους θέλουν να δουν κατάματα την πραγματικότητα. Όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζει ο καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αντώνης Μαγγανάς «η αύξηση αυτού του ποσοστού εγκληματικότητας [κατά της περιουσίας] οφείλεται και στο γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας και δεν ξέρουμε από πού προέρχονται. Είναι άγνωστοι μεταξύ αγνώστων και μπορούν πολύ εύκολα να είναι επιρρεπείς σε μία πρόκληση και να τελέσουν ένα αδίκημα. Η χώρα μας εισπράττει τους καρπούς μιας ανύπαρκτης μεταναστευτικής πολιτικής» (5). Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και το «Έθνος της Κυριακής» το οποίο σε εκδοτικό του σημείωμα υπογραμμίζει ότι «η σκληρή εγκληματικότητα έχει βασικούς εκφραστές της ξένους οικονομικούς πρόσφυγες, καθόσον τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αποτροπή εισόδου ξένων προσφύγων στη χώρα έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά» (6). Από κοντά και το «Βήμα» το οποίο, επίσης σε εκδοτικό του σημείωμα, επισημαίνει ότι «Τα επίσημα στοιχεία βεβαιώνουν ότι το 80% της βαριάς εγκληματικότητας είναι προϊόν της δράσης μεταναστών. Καλώς ή κακώς αυτή είναι η πραγματικότητα. Χωρίς καμία διάθεση δαιμονοποίησης η πολιτεία οφείλει να σκύψει πάνω στο πρόβλημα και στη συγκεκριμένη ζώνη, ώστε να διασφαλίσει την ασφάλεια όλων των πολιτών, Ελλήνων και ξένων» (7).

* Ο Γιάννης Κολοβός είναι επικοινωνιολόγος. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Το τέλος μίας ουτοπίας: η κατάρρευση των πολυπολιτισμικών κοινωνιών στην Δυτική Ευρώπη» κυκλοφόρησε το 2008 από τις Εκδόσεις Πελασγός.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ