Η επανάσταση στο Γουδί (15-8-1909) παραμένει στην ιστορική συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας το ορόσημο της μεγάλης ανατροπής που σάρωσε τον φαύλο παλαιοκομματισμό του 19ου αιώνα και έφερε στο προσκήνιο μια νέα γενιά πολιτικών, με σημαντικότερο τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Απότοκα αυτής της ανατροπής υπήρξαν ο εκσυγχρονισμός του κράτους και των θεσμών, η εγκαθίδρυση σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος, η θεμελίωση της οικονομικής ανάπτυξης, η ανάκτηση της εθνικής αυτοπεποίθησης και αξιοπρέπειας, η δυναμική συμμετοχή στους Βαλκανικούς Πολέμους και ο διπλασιασμός της ελληνικής επικράτειας. Καταλυτικό στοιχείο του κινήματος στο Γουδί υπήρξε η πάνδημη συμμετοχή του λαού και ο αναίμακτος χαρακτήρας του (αξίζει να σημειωθεί ότι η τεράστια αυτή τομή πραγματοποιήθηκε χωρίς να καταλυθεί καν η κοινοβουλευτική διαδικασία).
Τα δημοσιογραφικά κείμενα που προηγήθηκαν και συνόδευσαν το Γουδί εντυπωσιάζουν σήμερα, διότι κατά έναν εκπληκτικό τρόπο ισχύουν ως ανάλυση της σημερινής πολιτικής κατάστασης. Εκατό χρόνια μετά, μοιάζει σαν η ελληνική κοινωνία να διήνυσε μια τροχιά και να κατέληξε στο ίδιο σημείο: οικονομική κατάρρευση, διακύβευση της εθνικής κυριαρχίας, ανύπαρκτη παρουσία στο διεθνές γίγνεσθαι, αποσύνθεση των κρατικών μηχανισμών, τερατώδης διαφθορά και φαυλότητα.
Επανέρχεται επομένως, απολύτως επίκαιρο, το αίτημα μιας ριζικής πολιτικής μεταρρύθμισης που θα απαλλάξει τη χώρα από το άγος της πολιτικής διαφθοράς, της οικογενειοκρατίας, της αναξιοκρατίας και της ανικανότητας. Και θα θεσπίσει νέο θεσμικό πλαίσιο, με εγγυήσεις που θα αποτρέψουν στο μέλλον τον εκφυλισμό της Δημοκρατίας μας σε κληρονομική ολιγαρχία τριτοκοσμικού τύπου. Και ταυτόχρονα θα αναδείξει τα καλύτερα στοιχεία της κοινωνίας μας στο πολιτικό προσκήνιο.
Μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι (ενδεικτικά): ριζικός διαχωρισμός των εξουσιών, ασυμβίβαστο βουλευτικής - υπουργικής ιδιότητας (ώστε να παύσουν τα υπουργεία να λειτουργούν ως μηχανισμός εξυπηρέτησης των ψηφοφόρων του υπουργού), εκλογικό σύστημα σταθερό και με στενή περιφέρεια, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκλογικές δαπάνες, προκαθορισμένη θητεία του Κοινοβουλίου και απαγόρευση της τυχοδιωκτικής πρόωρης διάλυσής του χάριν εκλογικών σκοπιμοτήτων, πλήρης κατάργηση των βουλευτικών προνομίων, της βουλευτικής ασυλίας και του νόμου περί ευθύνης υπουργών, περιορισμός της θητείας των βουλευτών σε δύο τετραετίες, θέσπιση μηχανισμού ελέγχου του «πόθεν έσχες» των πολιτικών, δυνατότητα λαϊκής πρωτοβουλίας για δημοψήφισμα, δυνατότητα ανάκλησης βουλευτών για ποινικά αδικήματα κ.ά.
Αυτά τα μέτρα, που περιλαμβάνουν στοιχεία άμεσης δημοκρατίας, στην ουσία μεταβάλλουν το πολίτευμα της χώρας, καταργώντας τις ολιγαρχικές πλευρές του και καθιστώντας κέντρο βάρους του πολιτικού συστήματος τον πολίτη. Ορισμένα από αυτά τα μέτρα μπορούν να θεσπιστούν με αναθεωρητική διαδικασία, ενώ όσα αφορούν μη αναθεωρητέες διατάξεις, μπορούν να θεσπιστούν με την διαδικασία του δημοψηφίσματος, που προβλέπει το υπάρχον Σύνταγμα, και που εκφράζει τη λαϊκή κυριαρχία στην πιο άμεση και γνήσια μορφή της.
Είναι ενδεικτικό της κρίσης το γεγονός ότι, κορυφαίοι παράγοντες του σημερινού κομματικού συστήματος, που κυβέρνησαν και άρα ευθύνονται για το σημερινό αδιέξοδο, εμφανίζονται σήμερα σαν θιασώτες, και μάλιστα ρητά, ενός νέου Γουδίου, που όπως κηρύσσουν θα προκύψει από τα… σημερινά πολιτικά κόμματα. Οι εξαγγελίες αυτές είναι συνθηματολογικές και ανεύθυνες, αντιφάσκουν με την κοινή λογική και στερούνται σοβαρότητας. Στην ουσία, κάποιοι φαντάζονται μία προσομοίωση του Γουδίου, που θα λειτουργήσει ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τα ανομήματα και τις ευθύνες του σημερινού πολιτικού σκηνικού.
Είναι αυτονόητο ότι τέτοιου τύπου μεταβολές, αυτο-αναιρετικές του σημερινού πολιτικού συστήματος, είναι αδύνατον να υλοποιηθούν από τα σημερινά πολιτικά κόμματα. Το 1909, με την έκρηξη του κινήματος, ο Γεώργιος Β’ διόρισε μία παλαιοκομματική κυβέρνηση υπό τον Κ. Μαυρομιχάλη, με εντολή να υλοποιήσει τα αιτήματα του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Η κυβέρνηση αυτή, που ήταν το τελευταίο χαρτί του καταρρέοντος παλαιοκομματισμού, απέτυχε, όπως ήταν φυσικό, να πραγματοποιήσει τις αιτούμενες μεταρρυθμίσεις και προκάλεσε χάος και βίαιες αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να κληθεί εσπευσμένα στην Αθήνα ο Βενιζέλος, για να δώσει τη λύση.
Η σημερινή ελληνική κοινωνία διαθέτει δημοκρατική ευαισθησία και υγιείς δυνάμεις, αποστασιοποιημένες από τα κόμματα του παρόντος, όπως απέδειξε η πρωτοφανής αποχή των ψηφοφόρων στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Αυτές οι δυνάμεις μέχρι τώρα τηρούν στάση αναμονής, αλλά είναι βέβαιο ότι θα πλαισιώσουν μία δημοκρατική, σοβαρή και υπεύθυνη προσπάθεια ριζικής μεταβολής του σημερινού σκηνικού.
*Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Γενεύης, πρόεδρος των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ
17 Ιουλίου 2009 στις 3:54 μ.μ.
Κάποια σημεία κριτικής,σε ένα κείμενο που οπωσδήποτε περιλαμβάνει πολλές ορθές προτάσεις,ιδίως τις αμεσοδημοκρατικές.
«η τεράστια αυτή τομή πραγματοποιήθηκε χωρίς να καταλυθεί καν η κοινοβουλευτική διαδικασία.»
Επετεύχθη ακριβώς επειδή δεν καταλύθηκε η κοινοβουλευτική διαδικασία.Η επιτυχία του πολιτικού εγχειρήματός σας,όπως και κάθε άλλου ανάλογου,θα κριθεί από το βαθμό που θα κατορθώσετε να καταστήσετε συνείδηση στους Έλληνες ότι οι αστοχίες της μεταπολίτευσης οφείλονται στο έλλειμμα δημοκρατίας της και όχι στο υποτιθέμενο φανταστικό περίσσευμα της (περισσεύμα υπάρχει μόνο στη ρητορεία της καπηλείας των δημοκρατικών αξιών,προκειμένου να καλυφθεί το απτά βιωμένο έλλειμμα αντιπροσώπευσης.)Για να υπάρξει ουσιαστική πολιτική αλλαγή,πρέπει να συμβεί μία αλλαγή πολιτισμικής τάξεως,τίποτα λιγότερο.Πρέπει να συντριβεί η γοητεία που ασκεί στους Ελλαδίτες (εν αντιθέσει ,ίσως,με την Κύπρο) η μοναρχία και τα υποκατάστατά της (πλουτοκρατικός πρωθυπουργοκεντρισμός).Και για να συμβεί αυτό,είναι αναγκαίο τα κόμματα που την επαγγέλλονται να έχουν αγκαλιάσει αυτό το νέο πολιτισμό σε όλες τις εκφάνσεις της δραστηριότητας τους,από την εσωτερική λειτουργία τους,την επικοινωνία τους μέχρι το πρόγραμμά τους και τις δράσεις τους.Θέσεις που περιορίζουν την λαϊκή κυριαρχία υπέρ μίας υποτιθέμενης «τεχνοκρατίας» (νοείται τεχνοκρατικός χειρισμός πολιτικών-άρα και ανθρωπολογικών- προβλημάτων;)όπως η μη πρόσβαση βουλευτών σε υπουργικά αξιώματα μάλλον θα επιτείνουν τα προβλήματα αδιαφάνειας και ανεξέλεγκτης άσκησης εξουσίας,παρά θα προσφέρουντις υπεσχημένες λύσεις (πάντα τα κόμματα θα χρειάζονται-και θα μπορούν να εξαγοράζουν-ψήφους για την εκλογή τους).
Οι πρώτες επισημάνσεις πιθανόν να επικεντρώνονται σε prima facie επουσιωδεις φραστικές διαφοροποιήσεις,έχουν όμως σημασία για το εκπεμπόμενο στίγμα,αλλά και για την παιδευτική λειτουργία που εκ των πραγμάτων οφείλει να αναλάβει κάθε πολιτικός φορέας στις σημερινές συνθήκες.
17 Ιουλίου 2009 στις 8:27 μ.μ.
Όπως σωστά γράφεις τα πράγματα στην Ελλάδα είναι σκούρα από το σάπιο πολιτικό κατεστημένο. Όμως όσο σκούρα και να είναι, η λύση ή η καταστροφή επαφίεται στους ίδιους τους Έλληνες.
Αυτοί θα αποφασίσουν να αλλάξουν το πολιτικό σκηνικό ψηφίζοντας νέα, αδιάφθορα κόμματα ή να συνεχίζουν να επιμένουν στα διεφθαρμένα. Αν έχουν υποστεί τέτοια λοβοτομή ώστε να εξακολουθούν να ψηφίζουν τα διεφθαρμένα κόμματα, τότε δεν μας σώζει καμία παρέμβαση από κάποιον "αδιάφθορο" πνευματικό ή στρατιωτικό ηγέτη όπως έγινε στο Γουδί.
Και κάτι τελευταίο. Ο στρατός δεν πρέπει ποτέ να παίρνει μέρος στις κομματικές και πολιτικές διαμάχες ενός κράτους γιατί απλούστατα θα κομματικοποιηθεί και ο ίδιος, με συνέπειες ένοπλου εμφυλίου πολέμου.
Το κίνημα στο Γουδί με τους στρατιωτικούς φερέφωνα του Βενιζέλου, ήταν η απαρχή του διχασμού του στρατεύματος σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς.
Αποτέλεσμα αυτού του διχασμού ήταν ο Βενιζέλος, με τις πλάτες φερέφωνων στρατιωτικών, να μην ακούσει τον Μεταξά και άλλους έμπειρους στρατιωτικούς που προειδοποιούσαν για την καταστροφή στην οποία θα κατέληγε η αποβίβαση στην Μ.Ασία.
Ακόμα περισσότερο οι συνέπειες του κινήματος στο Γουδί (με την δημιουργία "βενιζελικών" στρατιωτικών) θα γίνουν κατανοητές όταν δεις ότι ο Κεμάλ στην τελική του επίθεση το 1922, τον κύριο όγκο του στρατού του τον έριξε στα νότια του μετώπου όπου βρίσκονταν οι Βενιζελικοί στρατιώτες και αξιωματικοί. Οι περισσότεροι από αυτούς πέταξαν τα όπλα οδηγώντας στην κατάρρευση του μετώπου, γιατί πίστευαν ότι μία Μικρασιατική καταστροφή θα έδιωχνε τον "κακό" Βασιλιά και θα έφερνε πίσω τον "καλό" Βενιζέλο. Αυτή δε την προδοσία πρόλαβαν και την κάλυψαν με την επανάσταση και τις εκτελέσεις (πάλι στο Γουδί) ο Πλαστήρας και άλλοι βενιζελικοί αξιωματικοί.
Ήταν κοινό μυστικό ότι τα νικηφόρα στρατεύματα των Ελλήνων δεν υπήρχε πιθανότητα να ηττηθούν από το εξαθλιωμένο ασκέρι του Κεμάλ, αλλά χρειάζονταν μία προδοσία. Όπως επίσης ήταν γνωστό και το ότι ο Κεμάλ δεν ήταν ηλίθιος να διακινδυνεύσει κατά μέτωπο επίθεση εναντίον των Ελλήνων (δίνοντάς τους αυτό που ήθελαν:μάχη σε ανοικτό πεδίο), χωρίς προηγουμένως να σιγουρευτεί από Έλληνες προδότες για την νίκη του από την προδοσία τους.
Γ' αυτό και ο Κεμάλ περιόρισε τα πανηγύρια των Τούρκων μετά την τελική νίκη τους λέγοντας: "Νικήσαμε γιατί οι Έλληνες ήταν διχασμένοι".
Όσο για την άλλη επέμβαση του στρατού με το πραξικόπημα του 1967, στο όνομα πάλι της διαφύλαξης της δημοκρατίας από τον κομμουνισμό, και πάλι οι στρατιωτικοί παρεμβαίνοντας στην πολιτική έπεσαν στην ίδια θανάσιμη παγίδα. Ίσα ίσα που έδωσαν την ευκαιρία στα απανταχού ανά την Ελλάδα λαμόγια να γίνουν "αντιστασιακοί" και να κυβερνήσουν την Ελλάδα ως "ήρωες" τα τελευταία 35 χρόνια ρημάζοντας το δημόσιο ταμείο, με το άλλοθι του "αντιστασιακού"...
Το τελειότερο πολίτευμα είναι η δημοκρατία και πρέπει να το διαφυλάξουμε με δημοκρατικούς θεσμούς. Μία πρώτη λύση είναι η ενίσχυση του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας ώστε να παρεμβαίνει σε υποθέσεις διαφθοράς κομμάτων και πολιτικών.
Αλλά η κύρια λύση είναι να συνειδητοποιήσει ο ίδιος ο λαός την κατάσταση και να σταματήσει να ψηφίζει τα διεφθαρμένα κόμματα και να στραφεί σε νέα, με ικανούς ηγέτες, με πατριωτικές απόψεις και πάνω από όλα ανεξάρτητους από κομματικές αγκυλώσεις και παραταξιακές νοοτροπίες που διχάζουν τον κόσμο. Εύχομαι οι "Δημοκρατικοί" να αποτελέσουν φωτεινό παράδειγμα.