Με αφορμή τις τοποθετήσεις των υποψηφίων αρχηγών της Νέας Δημοκρατίας και των υποστηρικτών τους στα ζητήματα της ιδεολογικής ταυτότητας του κόμματος θέλω να εκφράσω την προσωπική μου άποψη για το πώς αντιλαμβάνομαι τον κοινωνικό φιλελευθερισμό, ως βασικό πυλώνα της κεντροδεξιάς ιδεολογίας.
Η έννοια του «κοινωνικού», συχνά ταυτίζεται με το αίτημα για μια κοινωνιοκεντρική – φιλολαϊκή και αναδιανεμητική πολιτική. Υπό το πρίσμα, όμως, αυτό το κοινωνικό αίτημα συγκροτεί μια γενική πολιτική θέση που δεν μονοπωλείται από καμία πλευρά του πολιτικού φάσματος. Στο ιδεολογικό πλαίσιο όμως που σας παρουσιάζω το «κοινωνικό» σημαίνει κάτι βαθύτερο:
Την δέσμευση του Κράτους να υιοθετεί τις αρχές και της αξίες της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας, ως αρχές και αξίες συγκρότησης της Ελληνικής Πολιτείας. Η δέσμευση αυτή, σηματοδοτεί την ύπαρξη ενός κράτους αξιών και καθολικών σκοπών, δηλαδή ενός κράτους κοσμοθεωρητικά τοποθετημένου στο πλαίσιο της εθνικής και πολιτιστικής ιδιοπροσωπίας του λαού του. Με αυτή την έννοια το Σύνταγμα μας έχει σαφώς «κοινωνικό» προσανατολισμό: Το κράτος αναλαμβάνει την υποχρέωση να προάγει την εθνική και θρησκευτική συνείδηση των Ελλήνων, αποδέχεται συμβολικά σε κάθε έκφανση της δημόσιας λειτουργίας την επικράτηση και τον διαχρονικό χαρακτήρα των χριστιανικών αξιών και προστατεύει πληθώρα κοινωνικών αγαθών, που συνδέονται με τις παραδοσιακές αξίες του ελληνισμού.
Η «κοινωνική ιδέα», ως μια γενική αντίληψη περί του επιδιωκόμενου Αγαθού, πρέπει αναγκαστικά να συμπορευθεί με την «φιλελεύθερη», προκειμένου να μην περιπέσει σε έναν ολοκληρωτικό κοινωνισμό, εθνικισμό ή φονταμεταλισμό. Η φιλελεύθερη συνιστώσα της ιδεολογίας μας, εκφράζει πρώτα απ’ όλα τη δημοκρατική αρχή, σύμφωνα με την οποία οι κοινωνικοί σκοποί που υιοθετούνται από το κράτος μεταβάλλονται ελεύθερα με την απαρέγκλιτη εφαρμογή των δημοκρατικών θεσμών και την τήρηση της αρχής της πλειοψηφίας. Ο φιλελευθερισμός, απορρίπτει την ανάληψη δράσεων με τις οποίες απαλλοτριώνεται αμετάκλητα το δικαίωμα των σημερινών μειοψηφιών να ανατρέψουν το σύστημα αξιών που επικρατεί, διαμορφώνοντας ένα μελλοντικό πλειοψηφικό ρεύμα.
Στο επίπεδο του Συνταγματικού Δικαίου, η φιλελεύθερη αρχή εκφράζεται με την δυνατότητα αναθεώρησης των περισσοτέρων άρθρων του Συντάγματος εξαιρώντας έναν μικρό πυρήνα ρυθμίσεων που αφορούν τη μορφή του πολιτεύματος, τη διάκριση των εξουσιών και το σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτό σημαίνει ότι η συζήτηση περί των δημοσίων καθολικών σκοπών είναι πάντοτε ανοικτή. Διότι για τον κοινωνικό φιλελευθερισμό, όλες οι κοσμοθεωρητικές αρχές ή ρεύματα ιδεών που κινούνται στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας λογίζονται ως αξιακά ισοδύναμες και εν δυνάμει πλειοψηφικές.
Σε ιδεολογικό επίπεδο η κοινωνικά φιλελεύθερη αρχή εκφράζεται άριστα από την διατύπωση της ιδρυτικής διακήρυξης της Νέας Δημοκρατίας, σύμφωνα με την οποία η παράταξη «ταυτίζει το Έθνος με το Λαό, την Πατρίδα με τους Ανθρώπους της, την Πολιτεία με τους Πολίτες». Δηλαδή, το Έθνος δεν είναι ένα ιστορικό απολίθωμα αμετάβλητο στο χρόνο. Αλλά και ο Λαός δεν είναι ένα άθροισμα ατομικών επιδιώξεων αλλά συγκροτεί, σύμφωνα με τις αρχές του κοινωνικού φιλελευθερισμού, την συλλογική εθνική ταυτότητα του παρόντος.
Όσα προαναφέραμε, έχουν τις συνέπειες τους στον οικονομικό χώρο. Η αποδοχή ενός κράτους φορέα της επικρατούσας «κοινωνικής ιδέας», καθιστά αναγκαία τη δέσμευση των αναγκαίων πόρων που καθιστούν εφικτή την πραγμάτωσή της. Το κράτος, δεσμεύει κεφάλαια, μέσω της φορολογικής πολιτικής, δεσμεύει χώρο μέσω της χωροταξικής πολιτικής και δεσμεύει τους μη ανανεώσιμους περιβαλλοντικούς πόρους (π.χ. ορυκτό πλούτο) προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και προς όφελος των μελλοντικών γενεών. Η παρέμβαση όμως του κράτους δεν εξικνείται μέχρι την πλήρη αφαίρεση των παραγωγικών συντελεστών από τα χέρια της κοινωνίας. Χωρίς το σεβασμό των ατομικών επιδιώξεων η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών καθίσταται κενή περιεχομένου και αποστερείται η ενδεχόμενη μελλοντική κοινωνική πλειοψηφία από τα υλικά μέσα αυτό-οργάνωσης και ανάδειξης των δικών της αιτημάτων.
Ο κοινωνικός φιλελευθερισμός, με τις πολιτικές, φιλοσοφικές, ιδεολογικές και οικονομικές του πτυχές, διαφέρει με σαφήνεια από τον πολιτικό φιλελευθερισμό των μοντέρνων δυτικών διανοητών και φιλοσόφων. Το συγκεκριμένο ρεύμα του φιλελευθερισμού, αντιλαμβάνεται ότι η προαναφερθείσα αξιακή ισοδυναμία των ιδεών, έχει καθολική ισχύ και δεσμεύει το κράτος ως προς την τήρηση απόλυτης κοσμοθεωρητικής ουδετερότητας απέναντι στα ρεύματα ιδεών. Ο φιλελευθερισμός, μέσα από αυτή την απόλυτη τοποθέτηση χάνει τον κοινωνικό του χαρακτήρα και εκφράζει τις σύγχρονες αντιλήψεις περί πολυπολιτισμικότητας και κάμψης της ιδέας της κοινής εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας.
Υιοθετώντας το δόγμα της «επάλληλης συναίνεσης» ο πολιτικός φιλελευθερισμός απορρίπτει την συγκρότηση ενός κράτους εμφορούμενου από κοινές αξίες, παρ’ εκτός από εκείνες, οι οποίες επιτρέπουν την συγκρότηση της κατακερματισμένης κοινωνίας σε πολιτικό σώμα. Έτσι, ο Λαός δεν ταυτίζεται με το Έθνος, καθώς η πολιτική οργάνωση της κοινωνίας παύει να παράγει εθνική συλλογική ταυτότητα, παρά μια απόλυτα ουδέτερη «πολιτική συνείδηση» (δηλαδή συνείδηση ένταξης στην πολιτική κοινότητα).
Η απόσυρση του κράτους από τον χώρο των κοινωνικών ιδεών, συνεπάγεται τον δραστικό περιορισμό του παρεμβατικού του ρόλου στην οικονομία. Επίσης, η αποδυνάμωση της λαϊκής-εθνικής συλλογικής ταυτότητας, μετατρέπει τα σημερινά κράτη αξιών σε κράτη-κελύφη, χωρίς ισχυρό οικουμενικό μήνυμα. Η «λιβανοποίηση» των εθνικών κρατών με τον κατακερματισμό των συλλογικών στοχεύσεων οδηγεί μοιραία στη απώλεια του ρόλου των κρατών ως συντελεστών ισχύος στις διεθνείς σχέσεις και ως πρωταρχικών υποκειμένων του διεθνούς δικαίου.
Καταλήγοντας, διαπιστώνω με φόβο ότι υπάρχουν σήμερα ρεύματα σκέψης στην Ελλάδα, αλλά και στη Νέα Δημοκρατία, που αποδέχονται την δεύτερη εκδοχή του πολιτικού φιλελευθερισμού. Τα πολιτικά μισόλογα των εκπροσώπων του νεοφιλελευθερισμού και η επίκληση της «Νέας Εποχής» πρέπει να σταματήσουν και να δοθούν από αυτούς πειστικές απαντήσεις για το ρόλο των κρατών μέσα στο πιεστικό ρεύμα της παγκοσμιοποίησης.
Σχετικά με τον συντάκτη της ανάρτησης:
Ο Αριστοτέλης Κατράνης είναι Δικηγόρος Αθηνών και ένας από τους συνδιαχειριστές του ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ. Έχει ασχοληθεί ενεργά με το ζήτημα της ελληνικής ιθαγένειας και την προωθούμενη απαγόρευση των μετρητών χρημάτων στις συναλλαγές.
κανένα σχόλιο