Του Χρήστου Φασλή, Δικηγόρου
Οι σχέσεις των δύο χωρών Ελλάδος & Τουρκίας διακρίνονται από μια συνεχή αμφισβήτηση των ελληνικών δικαίων από την πλευρά της γείτονος. Κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος στον υποθαλάσσιο και εναέριο χώρο αυτής αποτέλεσαν μήλον της έριδος μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών και διαρκή θρυαλλίδα των συνεχώς μεταβαλλόμενων σχέσεων τους. Μόνιμη σταθερά αυτής της συνεχούς εξωπολεμικής αντιπαράθεσης είναι αφενός οι αστήρικτες νομικά προκλήσεις της γείτονος –όπως ευκρινώς θα διατυπωθεί παρακάτω–, αφετέρου η συνεχής εμμονή της Ελλάδος στις διεθνείς συνθήκες & στη διεθνή σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας (1982) και ως αποτέλεσμα αυτών ένας αέναος ανταγωνισμός των εξοπλισμών μεταξύ των δύο ‘άσπονδων’ συμμάχων του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Όπως ανεφέρθη παραπάνω η κρίση που σοβεί μεταξύ των δύο χωρών εδράζεται σε συνεχιζόμενες λεκτικές (γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο , casus belli) ή de facto παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου (παράνομες υπερπτήσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο- FIR Αθηνών και διέλευση τουρκικών πλοίων στα ελληνικά χωρικά ύδατα χωρίς αβλαβή διέλευση) από πλευράς της Τουρκίας.
Η ιστορία ξεκινάει κάπου στο 1973 όταν η τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε άδεια διεξαγωγής ερευνών για πετρέλαιο σε υποθαλάσσιες περιοχές κοντά σε ελληνικά νησιά. Το 1974 & το 1976 πραγματοποιήθηκαν έρευνες στο Αιγαίο από τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος. Η Ελλάδα αντέδρασε, θεώρησε τη διαμάχη νομική και ζήτησε την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Το ζήτημα περιπλέκεται από το γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει κυρώσει ούτε τη Διεθνή Συνθήκη για την Υφαλοκρηπίδα του 1958 ούτε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, οι οποίες ορίζουν την υφαλοκρηπίδα και τρόπους οριοθέτησής της. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης πάντως έχει δεχτεί ότι τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην υφαλοκρηπίδα αποτελούν διεθνές εθιμικό δίκαιο και τα άρθρα 1-3 της Συνθήκης του 1958 ισχύουν για όλα τα κράτη, ανεξάρτητα από το αν την έχουν κυρώσει. Συνεπώς οι αιτιάσεις της Τουρκίας περί υφαλοκρηπίδας της Ανατολίας στην οποία ανήκουν ελληνικά νησιά του Αιγαίου πελάγους κρίνονται νομικά ασταθείς και αβάσιμες. Επιπλέον, όπως σαφώς προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο και τη σχετική νομολογία (Σύμβαση της Γενεύης 1958, Σύμβαση 1982 Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας, Απόφαση Διεθνούς Δικαστηρίου για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας της Βόρειας Θάλασσας 1969) τα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας, παρά τους περί του αντιθέτου νομικά αβάσιμους ισχυρισμούς της Τουρκίας για ‘έλξη’ τους από την υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Φανερώνει δε, η συνολική στάση της γείτονος ότι πίσω από την επιθυμητή -για αυτήν- οικονομική συνεκμετάλλευση και άρα πολιτική συγκυριαρχία στο Αιγαίο κρύβεται η πολλή πιθανή ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στο υπέδαφος του βυθού αυτού, το οποίο αποτελεί φυσικό συστατικό της υφαλοκρηπίδας.
Η υφαλοκρηπίδα ωστόσο αποτελεί κατά κοινή ομολογία μη νομικό αλλά γεωλογικό θεσμό. Αντιθέτως η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη –ορισθείσα διεθνώς ως η οικονομική ζώνη κυριαρχίας του παράκτιου κράτους 200 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης της αιγιαλίτιδας ζώνης- αποτελεί έναν αρχικά εθιμικό και ύστερα τυπικό θεσμό του διεθνούς δικαίου της θάλασσας που μπορεί να αποτελέσει την ουσιαστική διέξοδο της χώρας από το εν μέρει διπλωματικό της αδιέξοδο. Έτερη επίσης λύση αποτελεί η κατοχύρωση της χώρας μας ως αρχιπελαγικού κράτους (άρθρο 7) στη λογική των ευθειών γραμμών βάσεως, δεδομένο που θα οδηγούσε στην οριστική απεμπλοκή του εν λόγω ζητήματος. Θα κατοχυρωθεί συνεπώς το Αιγαίο ως κλειστή ελληνική θάλασσα με ταυτόχρονο de jure αποκλεισμό της Τουρκίας από την αξιοποίηση των φυσικών πόρων αυτού.
Πηγή: Περιοδικό «Ν.Ε.Α.Ν.Δ.Α.», 2ο Τεύχος, Φεβρουάριος 2011, σελ. 8-9.
κανένα σχόλιο