- «Μαζί τα φάγαμε…» και όλα μέλι-γάλα;
του
Ελευθέριου Δικαίου
«Αν λείπει κάτι των Eλλήνων πολιτικών
δεν είναι ούτε η δύναµη της σκέψης, ούτε η αγωνιστική διάθεση. Στο
χαρακτήρα, στο ήθος φωλιάζει η αρρώστια. Φωλιάζει στην άρνησή τους να
δεχθούν να εξαφανίσουν το άτοµό τους για την ευόδωση ενός οµαδικού
έργου. [...] Έτσι διασπαθίζοντας τη δύναµή του και τις αρετές του σε
περιττούς αγώνες κατάντησε ο λαός µε την υψηλότερη και την πλουσιώτερη
στη θεωρία πολιτική σκέψη, να µείνη τόσο πίσω [...] στις πρακτικές
πολιτικές του επιδόσεις.»[1]
Ι. Οι δηλώσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης ως ένα ακόμα σύμπτωμα κρίσης της ελληνικής δημοκρατίας
Ζήσαμε, για να δούμε και αυτό το σύμπτωμα
παρακμής. Ήταν μαθηματικά δεδομένο πως θα έφτανε το πλήρωμα του χρόνου
να μας το πουν κάποια στιγμή και επίσημα κατάμουτρα, δίχως αιδώ: Στο εν
πολλοίς ρητορικό ερώτημα: «Πού πήγαν τα λεφτά;», που εύλογα απασχολεί
κάθε Έλληνα πολίτη και το οποίο έγινε μάλιστα και προεκλογικό σλόγκαν
στις τελευταίες εθνικές εκλογές του 2009 από το επιτελείο του νυν
πρωθυπουργού, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης μας έλυσε την απορία. Με
ύφος σίγουρο και άνετο ομολόγησε ωμά σε συνεδρίαση της Βουλής στις
22.09.2010: «Σας διορίζαμε για χρόνια, τα φάγαμε μαζί, ακολουθώντας μία πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος».[2]
Τις παραπάνω δηλώσεις επιδοκίμασε ουσιαστικά και η κυβέρνηση διά στόματος του κυβερνητικού εκπροσώπου και άλλων επιφανών στελεχών, που συντάχτηκαν με τον γεμάτο «παρρησία» λόγο του αντιπροέδρου. Οι δε αντιδράσεις της αντιπολίτευσης κινήθηκαν σε γενικές γραμμές σε τετριμμένο επίπεδο χλιαρής αποδοκιμασίας.
Προσωπικά, θεωρώ την παραπάνω δήλωση ιδιαίτερα σημαντική. Αποτελεί μία ακόμη σοβαρή ένδειξη για τον προσδιορισμό του κυρίαρχου ύφους και είδους του σύγχρονου πολιτικού βίου της χώρας. Ούτε λίγο ούτε πολύ, με αξιοθαύμαστη χαλαρότητα, αρθρώθηκε πλέον δημόσια και από τα πλέον επίσημα χείλη της πολιτικής εξουσίας, αυτό που ο ελληνικός λαός στη συντριπτική του πλειοψηφία παραδέχεται: Ότι η πολιτική εξουσία του τόπου, με την άμεση ή έμμεση συνέργεια και όσων διαχρονικά συμμετέχουν στην εκλογή της, διέπραξε (ενδεχομένως συνεχίζει ακόμα να διαπράττει) το έγκλημα της κατάχρησης και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος, για να εξυπηρετηθούν ιδιοτελή συμφέροντα. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο, επιβεβαιώθηκε μεταξύ άλλων και το δίχως όρια θράσος του αχαλίνωτου πολιτικού αμοραλισμού.
Καταφαίνεται δραματικά, ότι στη σημερινή Ελλάδα η καιροσκοπική νοοτροπία «της αρπαχτής», απόρροια του παραδοσιακού πελατειακού καθεστώτος, είναι ακόμη τόσο δεδομένη, διαδεδομένη και ισχυρή, ώστε θεμελιώδεις έννοιες και αρχές που συνιστούν το περιεχόμενο και την ουσία της δημοκρατίας, όπως το κράτος δικαίου, η διαφάνεια στα δημοσιονομικά και στον έλεγχο των πράξεων και παραλείψεων των πολιτικών προσώπων, η ανάληψη πολιτικής ευθύνης των αρμοδίων, η συνεπής και συστηματική λογοδοσία των πολιτικών αρχόντων ενώπιον του λαού, ισοπεδώνονται μπροστά στο παράλογο πάθος διατήρησης μικροπολιτικών νομιζόμενων κεκτημένων. Δίδεται η εντύπωση ότι η εφαρμογή του Συντάγματος δεν έχει σημασία μπροστά στην εξυπηρέτηση τέτοιου είδους συμφερόντων.
Ενδεικτικό, για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της υποκρισίας των πολιτικών αρχόντων έναντι του λαού, αλλά και της διανοητικής απόστασης της πολιτικής ηγεσίας από τη δραματική σύγχρονη πραγματικότητα, αποτελεί και το γεγονός ότι η ομολογία του βαρύνοντος κυβερνητικού στελέχους στόχευε – μάλλον κουτοπόνηρα – στην άσκηση αυτοκριτικής ως προς την καταστροφική πρακτική διαχείρισης του δημόσιου πλούτου από την πολιτική και κομματική εξουσία. Ξέχασε όμως ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης να σημειώσει ότι στο «όλοι» δεν περιλαμβάνεται η συντριπτική πλειοψηφία των μη προνομιούχων Ελλήνων, που τώρα καλείται να πληρώσει αυτά που άλλοι «έφαγαν». Ακόμη και αν υποθέσουμε, ότι όλος ο ελληνικός λαός «έφαγε» από τα χρήματα του Δημοσίου, φαίνεται να διαφεύγει από την αντίληψη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης ότι «άλλοι έφαγαν ψίχουλα, ενώ άλλοι έφαγαν τον αγλέουρα…».[3]
Τις παραπάνω δηλώσεις επιδοκίμασε ουσιαστικά και η κυβέρνηση διά στόματος του κυβερνητικού εκπροσώπου και άλλων επιφανών στελεχών, που συντάχτηκαν με τον γεμάτο «παρρησία» λόγο του αντιπροέδρου. Οι δε αντιδράσεις της αντιπολίτευσης κινήθηκαν σε γενικές γραμμές σε τετριμμένο επίπεδο χλιαρής αποδοκιμασίας.
Προσωπικά, θεωρώ την παραπάνω δήλωση ιδιαίτερα σημαντική. Αποτελεί μία ακόμη σοβαρή ένδειξη για τον προσδιορισμό του κυρίαρχου ύφους και είδους του σύγχρονου πολιτικού βίου της χώρας. Ούτε λίγο ούτε πολύ, με αξιοθαύμαστη χαλαρότητα, αρθρώθηκε πλέον δημόσια και από τα πλέον επίσημα χείλη της πολιτικής εξουσίας, αυτό που ο ελληνικός λαός στη συντριπτική του πλειοψηφία παραδέχεται: Ότι η πολιτική εξουσία του τόπου, με την άμεση ή έμμεση συνέργεια και όσων διαχρονικά συμμετέχουν στην εκλογή της, διέπραξε (ενδεχομένως συνεχίζει ακόμα να διαπράττει) το έγκλημα της κατάχρησης και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος, για να εξυπηρετηθούν ιδιοτελή συμφέροντα. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο, επιβεβαιώθηκε μεταξύ άλλων και το δίχως όρια θράσος του αχαλίνωτου πολιτικού αμοραλισμού.
Καταφαίνεται δραματικά, ότι στη σημερινή Ελλάδα η καιροσκοπική νοοτροπία «της αρπαχτής», απόρροια του παραδοσιακού πελατειακού καθεστώτος, είναι ακόμη τόσο δεδομένη, διαδεδομένη και ισχυρή, ώστε θεμελιώδεις έννοιες και αρχές που συνιστούν το περιεχόμενο και την ουσία της δημοκρατίας, όπως το κράτος δικαίου, η διαφάνεια στα δημοσιονομικά και στον έλεγχο των πράξεων και παραλείψεων των πολιτικών προσώπων, η ανάληψη πολιτικής ευθύνης των αρμοδίων, η συνεπής και συστηματική λογοδοσία των πολιτικών αρχόντων ενώπιον του λαού, ισοπεδώνονται μπροστά στο παράλογο πάθος διατήρησης μικροπολιτικών νομιζόμενων κεκτημένων. Δίδεται η εντύπωση ότι η εφαρμογή του Συντάγματος δεν έχει σημασία μπροστά στην εξυπηρέτηση τέτοιου είδους συμφερόντων.
Ενδεικτικό, για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της υποκρισίας των πολιτικών αρχόντων έναντι του λαού, αλλά και της διανοητικής απόστασης της πολιτικής ηγεσίας από τη δραματική σύγχρονη πραγματικότητα, αποτελεί και το γεγονός ότι η ομολογία του βαρύνοντος κυβερνητικού στελέχους στόχευε – μάλλον κουτοπόνηρα – στην άσκηση αυτοκριτικής ως προς την καταστροφική πρακτική διαχείρισης του δημόσιου πλούτου από την πολιτική και κομματική εξουσία. Ξέχασε όμως ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης να σημειώσει ότι στο «όλοι» δεν περιλαμβάνεται η συντριπτική πλειοψηφία των μη προνομιούχων Ελλήνων, που τώρα καλείται να πληρώσει αυτά που άλλοι «έφαγαν». Ακόμη και αν υποθέσουμε, ότι όλος ο ελληνικός λαός «έφαγε» από τα χρήματα του Δημοσίου, φαίνεται να διαφεύγει από την αντίληψη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης ότι «άλλοι έφαγαν ψίχουλα, ενώ άλλοι έφαγαν τον αγλέουρα…».[3]
Είναι λυπηρό, ότι τα πολιτικά αντανακλαστικά πολιτικών και πολιτών έχουν σε τέτοιο βαθμό εξασθενήσει, ώστε μια τέτοια ομολογία, όπως η εν λόγω, να θεωρείται σήμερα από ορισμένους ακόμα και ως επιδοκιμαστέα πράξη πολιτικού θάρρους. Τέτοιες δηλώσεις νομίζω όμως ότι απηχούν πολύ χαρακτηριστικά το θανάσιμα νοσηρό περιβάλλον του σύγχρονου ελληνικού πολιτικού βίου. Μόνο σ’ έναν υπέρμετρα διεφθαρμένο και φαύλο δημόσιο βίο, μια τέτοια δήλωση δεν θα σηματοδοτούσε πολιτικές ή νομικές συνέπειες, τουλάχιστον για τον φορέα της. Καθώς ο μέσος σκεπτόμενος πολίτης παρακολουθεί ομολογίες τέτοιας φύσης από στελέχη γαλουχημένα σε συνθήκες κομματικής καμαρίλας, παραμένοντας παθητικά αδρανής, καταδεικνύεται ο επικίνδυνος βαθμός πλύσης εγκεφάλου που έχει υποστεί από τον συνεχή βομβαρδισμό των μέσων μαζικής χειραγώγησης.
Τα οδυνηρά αποτελέσματα αυτών των πρακτικών αρχίζουν πλέον να γίνονται αισθητά στην ελληνική κοινωνία. Αποκορύφωμα αυτών αποτελεί η (σχεδόν) αμαχητί υπογραφή και η συνταγματικά αμφίβολη ψήφιση του περιβόητου «Μνημονίου»[4] (για το ζήτημα αυτό θα ασχοληθούμε εκτενώς σε επόμενο άρθρο). Η Ελλάδα, έρμαιο χρόνιων πολιτικών αστοχιών, δίχως συστηματικό σχεδιασμό εθνικής στρατηγικής στα εθνικά θέματα, αποτελεί τον πιο αδύναμο κρίκο της ΕΕ. Φαίνεται συνεπώς ότι δεν επιλέχθηκε τυχαία από τους πάσης φύσεως κερδοσκόπους ως πειραματικό εργαστήριο για την εφαρμογή ενός μοντέλου οικονομικής και κατ’ επέκταση πολιτικής διακυβέρνησης με όρους παγκοσμιοποίησης.[5]
ΙΙ. Η μη ανάληψη πολιτικής ευθύνης ως ένδειξη ένδειας πολιτικού πολιτισμού
Ρίχνοντας μια ματιά σε αναπτυγμένες
χώρες-εταίρους της Ελλάδας, δεν μπορεί δυστυχώς να αποφύγει κάποιος τις
σχετικές συγκρίσεις με την ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Αν παρόμοια
ομολογία λάμβανε χώρα σε οποιοδήποτε κράτος δικαίου, που σέβεται τον
εαυτό του, είναι βέβαιο ότι τουλάχιστον ο φορέας της δήλωσης θα
υποχρεωνόταν αμελλητί σε μάλλον οριστική παραίτηση από τα κοινά.
Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά σχετικά παραδείγματα:
α) Στα τέλη Μαΐου 2010, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας κ. Χ. Κόλερ παραιτήθηκε από το πολιτειακό του αξίωμα, επειδή δήλωσε, ότι μια χώρα, όπως η Γερμανία, που βασίζεται οικονομικά στις εξαγωγές, πρέπει να γνωρίζει ότι η συμμετοχή της σε στρατιωτικές δράσεις-επεμβάσεις στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ είναι απαραίτητη για τη στήριξη των γερμανικών συμφερόντων.
β) Τον Μάρτιο του 2006 είχε παραιτηθεί η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Λ. Φρέιβαλντς, έπειτα από κατηγορίες ότι υπερέβη το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, καθώς ανέλαβε πρωτοβουλία να παύσει τη λειτουργία ιστοσελίδας με ακροδεξιό περιεχόμενο, επειδή σε αυτή δημοσιεύτηκαν σκίτσα του Μωάμεθ.
γ) Τον Ιούνιο του 2009 είχε παραιτηθεί ο Αυστραλός υπουργός Άμυνας Τ. Φιτζγκίμπον, επειδή ομολογήσε πως είχε δεχθεί δωρεάν αεροπορικά εισιτήρια και φιλοξενία στην Κίνα από Κινέζα φίλη του, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί ότι έτσι έθετε σε κίνδυνο εθνικά συμφέροντα της χώρας. Ομοίως έπραξε και ο υπουργός Λιμένων και Θεμάτων Υδροδότησης της αυστραλιανής πολιτείας της Ν.Ν. Ουαλίας Π. Μακλέυ λόγω μη επιτρεπόμενης χρήσης του υπηρεσιακού του υπολογιστή, η χρήση του οποίου προορίζεται κατά τον σχετικό κανονισμό της Αυστραλίας μόνο για υπηρεσιακές υποχρεώσεις.
Φαίνεται όμως ότι για την ελληνική μικροπρεπή πραγματικότητα τα παραπάνω πολιτικά προσωπα υπήρξαν «κοροϊδα» που παραιτήθηκαν για τόσο ευτελείς λόγους. Ομοίως, οι πολιτικές κοινωνίες που απαίτησαν την παραίτησή τους μοιάζουν πολιτικά παρωχημένες και μικρόνοες μπροστά στο δήθεν μεγαλείο πολιτικής γενναιοδωρίας και ανεκτικότητας, που επιδεικνύει το ελληνικό πολιτικό σύστημα ως προς τις πολιτικές και ποινικές ευθύνες των πολιτικών. Αν όμως και στην Ελλάδα εφαρμόζονταν έμπρακτα οι αρχές του κράτους δικαίου, τα αρμόδια όργανα της δικαιοσύνης θα κινούσαν χωρίς καθυστέρηση όλες τις νόμιμες διαδικασίες ενδελεχούς διερεύνησης των πραγματικών περιστατικών, που στοιχειοθετούν τις αξιόποινες πράξεις που δημόσια ομολογήθηκαν. Έτσι θα μπορούσαν να αποδοθούν ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα και φορείς για τα εγκλήματα που συντέλεσαν κατά του ελληνικού δημοσίου, όπως ο νόμος ορίζει.
Αυτό άλλωστε δε θα συνέβαινε και για οποιονδήποτε ομολογούσε δημόσια, ότι καταχράστηκε μόνος του ή με τη συνέργεια άλλων χρήματα για ιδιοτελείς σκοπούς; Γιατί άραγε δε συμβαίνει το ίδιο σε κορυφαία πρόσωπα του πολιτικού βίου, εφόσον ομολογούν δημόσια τη διάπραξη τέτοιου είδους εγκλημάτων;
Η ιταμή διαχρονική πρακτική μη ανάληψης των πολιτικών ευθυνών, που αναλογούν στους εκάστοτε πολιτικούς άρχοντες για τις αποδεδειγμένα άστοχες πράξεις και παραλείψεις τους σε βάρος της χώρας αποτελεί προφανή ένδειξη του χαμηλού επιπέδου πολιτικού πολιτισμού, που χαρακτηρίζει τη χώρα. Το χρόνιο άσυλο και η διαχρονική ατιμωρησία των Ελλήνων πολιτικών αρχόντων για τις πράξεις ή παραλείψεις τους, παραπέμπει αβίαστα στο ρητό του Αυγουστίνου Ιππώνος, κατά το οποίο: «Χωρίς την εφαρμογή της δικαιοσύνης, η (εθνική) κυριαρχία δεν είναι παρά οργανωμένη ληστεία».
Η πολιτική ηγεσία όφειλε τουλάχιστον να απολογηθεί ειλικρινά, αναλαμβάνοντας τις πολιτικές της ευθύνες. Αυτό συνέβη π.χ. πρόσφατα στη Μ. Βρετανία, όπου στη διάρκεια των τηλεοπτικών αναμετρήσεων της προεκλογικής εκστρατείας, και οι τρεις πολιτικοί ηγέτες απολογήθηκαν στο κοινό για τα επονομαζόμενα «σκάνδαλα των εξόδων», καθώς αποδείχτηκε ότι βουλευτές τους χρέωναν στο Δημόσιο κονδύλια που δεν δικαιούνταν, με αποτέλεσμα το Δημόσιο να επιβαρυνθεί για κάτι λιγότερο από δύο εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Ένα ποσό δηλ. που ωχριά σε σύγκριση με τα ανυπολόγιστα έως τώρα δυσθεώρητα κρατικά κονδύλια, που επί χρόνια κατασπαταλώνται ασύδοτα και αδιαφανώς από τις κομματικές και πολιτικοοικονομικές ελίτ της χώρας για ιδιοτελείς σκοπούς. Σημειωτέον ότι οι εν λόγω βουλευτές υπέβαλαν την παραίτησή τους.
Μάταια όμως ο ελληνικός λαός περιμένει την πολιτική ηγεσία όλων των κομμάτων που εκπροσωπούν τον ελληνικό λαό στο κοινοβούλιο να απολογηθεί ειλικρινώς ενώπιον του. Η κυρίαρχη πολιτική κάστα φαίνεται ότι δεν διαθέτει ούτε καν το στοιχειώδες ηθικό ανάστημα να πράξει κάτι τέτοιο. Αλλοτριωμένη από τη λογική άσκησης των άθλιων μικροπολιτικών πρακτικών, που για χρόνια εφαρμόζει, αδυνατεί να αντιληφθεί το αυτονόητο: Ότι δηλαδή, η αξίωσή της να αλλάξουν οι πολίτες στάση, να υπακούν στο νόμο και να δρουν υπεύθυνα προς την κοινωνία θα πληρούσε στοιχειωδώς τα κριτήρια της αξιοπιστίας, αν οι στυλοβάτες της πολιτικής έδειχναν έμπρακτα ίχνη ταπεινοφροσύνης και κατανόησης των ευθυνών τους.
Μεγαλεπήβολες διακηρύξεις και σχέδια ριζοσπαστικών αναπτυξιακών αλλαγών ή στρατηγικών είναι σε τελική ανάλυση ατελέσφορες, εάν η κοινή γνώμη δεν πεισθεί, πως η πολιτική εξουσία διαθέτει σιδηρά, αταλάντευτη βούληση για την πάταξη της διαφθοράς και τη βελτίωση της εφιαλτικής ανεπάρκειας του δημόσιου τομέα. Οι ενεργοί πολίτες πείθονται για την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας, εφόσον πρωτίστως βλέπουν το έμπρακτο παράδειγμα των πολιτικών αρχόντων προς την κατεύθυνση έμπρακτης άσκησης μιας πολιτικής με συνέπεια και ειλικρίνεια.
Συγκεκριμένες πράξεις, όπως η άμεση παραίτηση πολιτικών από σκανδαλώδη προνόμια, η άρση της βουλευτικής ασυλίας και του ανεύθυνου των υπουργών, η επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους σφετεριστές του δημόσιου χρήματος, ο αμερόληπτος έλεγχος των πράξεων και παραλείψεων της δημόσιας διοίκησης, η απόλυτη διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων και των στελεχών τους, είναι μερικές μόνο από τις πράξεις, που πιθανόν να μετέβαλαν το κλίμα αναξιοπιστίας του πολίτη απέναντι στο υφιστάμενο πολιτικό σύστημα. Όσο δεν λαμβάνοται τέτοιου είδους μέτρα, ψευδεπίγραφες δηλώσεις αυτοκριτικής και δήθεν μετάνοιας, όπως αυτές του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, δεν πέφτουν μόνο στο κενό, αλλά ενισχύουν την καχυποψία απέναντι στην ολιγαρχία της πολιτικής ελίτ.
Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά σχετικά παραδείγματα:
α) Στα τέλη Μαΐου 2010, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας κ. Χ. Κόλερ παραιτήθηκε από το πολιτειακό του αξίωμα, επειδή δήλωσε, ότι μια χώρα, όπως η Γερμανία, που βασίζεται οικονομικά στις εξαγωγές, πρέπει να γνωρίζει ότι η συμμετοχή της σε στρατιωτικές δράσεις-επεμβάσεις στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ είναι απαραίτητη για τη στήριξη των γερμανικών συμφερόντων.
β) Τον Μάρτιο του 2006 είχε παραιτηθεί η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Λ. Φρέιβαλντς, έπειτα από κατηγορίες ότι υπερέβη το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, καθώς ανέλαβε πρωτοβουλία να παύσει τη λειτουργία ιστοσελίδας με ακροδεξιό περιεχόμενο, επειδή σε αυτή δημοσιεύτηκαν σκίτσα του Μωάμεθ.
γ) Τον Ιούνιο του 2009 είχε παραιτηθεί ο Αυστραλός υπουργός Άμυνας Τ. Φιτζγκίμπον, επειδή ομολογήσε πως είχε δεχθεί δωρεάν αεροπορικά εισιτήρια και φιλοξενία στην Κίνα από Κινέζα φίλη του, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί ότι έτσι έθετε σε κίνδυνο εθνικά συμφέροντα της χώρας. Ομοίως έπραξε και ο υπουργός Λιμένων και Θεμάτων Υδροδότησης της αυστραλιανής πολιτείας της Ν.Ν. Ουαλίας Π. Μακλέυ λόγω μη επιτρεπόμενης χρήσης του υπηρεσιακού του υπολογιστή, η χρήση του οποίου προορίζεται κατά τον σχετικό κανονισμό της Αυστραλίας μόνο για υπηρεσιακές υποχρεώσεις.
Φαίνεται όμως ότι για την ελληνική μικροπρεπή πραγματικότητα τα παραπάνω πολιτικά προσωπα υπήρξαν «κοροϊδα» που παραιτήθηκαν για τόσο ευτελείς λόγους. Ομοίως, οι πολιτικές κοινωνίες που απαίτησαν την παραίτησή τους μοιάζουν πολιτικά παρωχημένες και μικρόνοες μπροστά στο δήθεν μεγαλείο πολιτικής γενναιοδωρίας και ανεκτικότητας, που επιδεικνύει το ελληνικό πολιτικό σύστημα ως προς τις πολιτικές και ποινικές ευθύνες των πολιτικών. Αν όμως και στην Ελλάδα εφαρμόζονταν έμπρακτα οι αρχές του κράτους δικαίου, τα αρμόδια όργανα της δικαιοσύνης θα κινούσαν χωρίς καθυστέρηση όλες τις νόμιμες διαδικασίες ενδελεχούς διερεύνησης των πραγματικών περιστατικών, που στοιχειοθετούν τις αξιόποινες πράξεις που δημόσια ομολογήθηκαν. Έτσι θα μπορούσαν να αποδοθούν ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα και φορείς για τα εγκλήματα που συντέλεσαν κατά του ελληνικού δημοσίου, όπως ο νόμος ορίζει.
Αυτό άλλωστε δε θα συνέβαινε και για οποιονδήποτε ομολογούσε δημόσια, ότι καταχράστηκε μόνος του ή με τη συνέργεια άλλων χρήματα για ιδιοτελείς σκοπούς; Γιατί άραγε δε συμβαίνει το ίδιο σε κορυφαία πρόσωπα του πολιτικού βίου, εφόσον ομολογούν δημόσια τη διάπραξη τέτοιου είδους εγκλημάτων;
Η ιταμή διαχρονική πρακτική μη ανάληψης των πολιτικών ευθυνών, που αναλογούν στους εκάστοτε πολιτικούς άρχοντες για τις αποδεδειγμένα άστοχες πράξεις και παραλείψεις τους σε βάρος της χώρας αποτελεί προφανή ένδειξη του χαμηλού επιπέδου πολιτικού πολιτισμού, που χαρακτηρίζει τη χώρα. Το χρόνιο άσυλο και η διαχρονική ατιμωρησία των Ελλήνων πολιτικών αρχόντων για τις πράξεις ή παραλείψεις τους, παραπέμπει αβίαστα στο ρητό του Αυγουστίνου Ιππώνος, κατά το οποίο: «Χωρίς την εφαρμογή της δικαιοσύνης, η (εθνική) κυριαρχία δεν είναι παρά οργανωμένη ληστεία».
Η πολιτική ηγεσία όφειλε τουλάχιστον να απολογηθεί ειλικρινά, αναλαμβάνοντας τις πολιτικές της ευθύνες. Αυτό συνέβη π.χ. πρόσφατα στη Μ. Βρετανία, όπου στη διάρκεια των τηλεοπτικών αναμετρήσεων της προεκλογικής εκστρατείας, και οι τρεις πολιτικοί ηγέτες απολογήθηκαν στο κοινό για τα επονομαζόμενα «σκάνδαλα των εξόδων», καθώς αποδείχτηκε ότι βουλευτές τους χρέωναν στο Δημόσιο κονδύλια που δεν δικαιούνταν, με αποτέλεσμα το Δημόσιο να επιβαρυνθεί για κάτι λιγότερο από δύο εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Ένα ποσό δηλ. που ωχριά σε σύγκριση με τα ανυπολόγιστα έως τώρα δυσθεώρητα κρατικά κονδύλια, που επί χρόνια κατασπαταλώνται ασύδοτα και αδιαφανώς από τις κομματικές και πολιτικοοικονομικές ελίτ της χώρας για ιδιοτελείς σκοπούς. Σημειωτέον ότι οι εν λόγω βουλευτές υπέβαλαν την παραίτησή τους.
Μάταια όμως ο ελληνικός λαός περιμένει την πολιτική ηγεσία όλων των κομμάτων που εκπροσωπούν τον ελληνικό λαό στο κοινοβούλιο να απολογηθεί ειλικρινώς ενώπιον του. Η κυρίαρχη πολιτική κάστα φαίνεται ότι δεν διαθέτει ούτε καν το στοιχειώδες ηθικό ανάστημα να πράξει κάτι τέτοιο. Αλλοτριωμένη από τη λογική άσκησης των άθλιων μικροπολιτικών πρακτικών, που για χρόνια εφαρμόζει, αδυνατεί να αντιληφθεί το αυτονόητο: Ότι δηλαδή, η αξίωσή της να αλλάξουν οι πολίτες στάση, να υπακούν στο νόμο και να δρουν υπεύθυνα προς την κοινωνία θα πληρούσε στοιχειωδώς τα κριτήρια της αξιοπιστίας, αν οι στυλοβάτες της πολιτικής έδειχναν έμπρακτα ίχνη ταπεινοφροσύνης και κατανόησης των ευθυνών τους.
Μεγαλεπήβολες διακηρύξεις και σχέδια ριζοσπαστικών αναπτυξιακών αλλαγών ή στρατηγικών είναι σε τελική ανάλυση ατελέσφορες, εάν η κοινή γνώμη δεν πεισθεί, πως η πολιτική εξουσία διαθέτει σιδηρά, αταλάντευτη βούληση για την πάταξη της διαφθοράς και τη βελτίωση της εφιαλτικής ανεπάρκειας του δημόσιου τομέα. Οι ενεργοί πολίτες πείθονται για την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας, εφόσον πρωτίστως βλέπουν το έμπρακτο παράδειγμα των πολιτικών αρχόντων προς την κατεύθυνση έμπρακτης άσκησης μιας πολιτικής με συνέπεια και ειλικρίνεια.
Συγκεκριμένες πράξεις, όπως η άμεση παραίτηση πολιτικών από σκανδαλώδη προνόμια, η άρση της βουλευτικής ασυλίας και του ανεύθυνου των υπουργών, η επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους σφετεριστές του δημόσιου χρήματος, ο αμερόληπτος έλεγχος των πράξεων και παραλείψεων της δημόσιας διοίκησης, η απόλυτη διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων και των στελεχών τους, είναι μερικές μόνο από τις πράξεις, που πιθανόν να μετέβαλαν το κλίμα αναξιοπιστίας του πολίτη απέναντι στο υφιστάμενο πολιτικό σύστημα. Όσο δεν λαμβάνοται τέτοιου είδους μέτρα, ψευδεπίγραφες δηλώσεις αυτοκριτικής και δήθεν μετάνοιας, όπως αυτές του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, δεν πέφτουν μόνο στο κενό, αλλά ενισχύουν την καχυποψία απέναντι στην ολιγαρχία της πολιτικής ελίτ.
IIΙ. Ο πολιτικός ηθικισμός, συνοδοιπόρος του πολιτικού ψεύδους
Μέσα σε συνθήκες κατάρρευσης του
σύγχρονου πολιτικού συστήματος, τo στρεβλωμένο υπερεγώ της αλλοτριωμένης
πολιτικής-κομματικής εξουσίας ψέγει με περίσσια υποκρισία το σύνολο του
ελληνικού λαού για το γεγονός ότι και αυτός επωφελήθηκε από τις φαύλες
και παράνομες πρακτικές που επί χρόνια το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα
εφάρμοζε στον τόπο. Η προσπάθεια να ενοχοποιηθεί το θύμα είναι εξάλλου
γνωστό τέχνασμα κάθε επιτήδειου ηθικού αυτουργού, που επιχειρεί με αυτόν
τον τρόπο να αποτινάξει το βάρος των ευθυνών του. Άλλωστε ακόμη και η
επιστήμη της ψυχολογίας και εγκληματολογίας παραδέχεται, ότι το θύμα
έχοντας συνηθίσει να τηρεί παθητική στάση, αποστερημένο από πραγματική
βούληση, είναι συνήθως ευεπίφορο στην ενοχοποίηση. Αυτές τις δυσεξήγητες
ψυχολογικές διεργασίες τις γνωρίζουν άριστα οι αετονύχηδες
κομματάνθρωποι και το επιτελείο χειραγώγησης των ψυχολόγων και ψηφολόγων
που διαθέτουν.
Υπό αυτό το πρίσμα, η πολιτική εξουσία επιδιώκει να πείσει τους Έλληνες πολίτες ότι όλοι είναι συνένοχοι σε αυτό το έγκλημα. Κέντρα αποφάσεων έχουν βαλθεί σε έναν συντονισμένο αγώνα να πείσουν τον ελληνικό λαό, ότι τώρα πρέπει να υποφέρει, γιατί τόσα χρόνια «αμάρτησε»[6]. Στο πλαίσιο αυτό, ΜΜΕ παγκόσμιας εμβέλειας προβάλλουν ισοπεδωτικά την εικόνα του τεμπέλη, καλοπερασάκια Έλληνα, η ζωή του οποίου είναι δήθεν γεμάτη με αργίες και απολαύσεις. Εκδηλώνεται έτσι από ποικίλες πλευρές ένας υφέρπων ανθελληνισμός. Ο Έλληνας παρουσιάζεται ως θύτης, που κλέβει απο τους πλούσιους Ευρωπαίους αυτό που θα τους έκανε υλικά ακόμα πιο πλήρεις και ευτυχείς.
Ναι μεν το ΑΕΠ της Ελλάδας είναι ελάσσονος σημασίας για τα δεδομένα της ΕΕ των 27, καθώς αποτελεί μόλις το 3% της ΕΕ, η σημειολογία όμως της οργανωμένης κερδοσκοπικής επίθεσης, που η χώρα δέχτηκε, ήταν καταλυτική. Η Ελλάδα φαίνεται έτσι να εξελίσσεται σε πρότυπο-άλλοθι για την εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων και πρακτικών στον αναπτυγμένο κόσμο. Μέτρων και πρακτικών που εν τέλει εξυπηρετούν τα ακόρεστα συμφέροντα του διεθνούς κεφαλαιοκρατικού συστήματος και συντελούν σταδιακά στην άλωση ιστορικών κοινωνικών κεκτημένων. Για παράδειγμα πρόσφατα στη Μ. Βρετανία η νέα κυβέρνηση χρησιμοποίησε συστηματικά την ελληνική τραγωδία για να επιβάλει πρωτοφανείς για τα μεταπολεμικά χρονικά περικοπές δαπανών. Το ίδιο συμβαίνει στην Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία την Ιρλανδία κ.ο.κ.. «Οφειλέτες προσέχετε» φαίνεται να προβάλλει το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα στα κράτη: «Ή αποδυναμώνετε το κράτος πρόνοιας, ή γίνεστε η επόμενη Ελλάδα»[7].
Στο πλαίσιο αυτό, στοχοποιείται κυρίως ο λεγόμενος διογκωμένος δημόσιος τομέας για το ανεξέλεγκτο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Ωστόσο, συγκριτικά με τις άλλες χώρες της ΕΕ των 27, παραθεωρείται ότι το ελληνικό Δημόσιο σε γενικές γραμμές κινείται μέσα στον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο σε ό,τι αφορά το μέγεθός του και τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων[8].
Τα παραπάνω στοιχεία, που σημειωτέον δεν τονίζονται, όσο θα έπρεπε στη σχετική δημόσια συζήτηση, ενισχύουν την άποψη, ότι τελικά ο ανορθολογισμός, η αναξιοκρατία, η αναποτελεσματικότητα, ως προϊόντα εφαρμογής νοσηρών πολιτικών πρακτικών αθλιότητας, είναι τελικά τα βασικά αίτια και για την αντιπαραγωγική και πολυδάπανη δημόσια διοίκηση της Ελλάδας. Δεν αποτελεί συνεπώς από μόνη της βασική αιτία του προβλήματος το υπεράριθμο των δημοσίων υπαλλήλων[9], όπως υπεραπλουστευμένα προβάλλεται συστηματικά στην κοινή γνώμη, προκειμένου να καλυφθούν βαθύτερες λειτουργικές αδυναμίες. Με τέτοιες υπεραπλουστεύσεις οι κύριοι υπεύθυνοι επιτυγχάνουν τελικά να στρέψουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, όχι στη ρίζα του προβλήματος, δηλ. στις επανειλημμένες άστοχες πράξεις και παραλείψεις των πολιτικών αρχόντων, αλλά σε μια αληθοφανή έκφανση του προβλήματος. Έτσι, η κοινή γνώμη αποπροσανατολίζεται και πάλι από τις ευθύνες των πραγματικά υπαιτίων.
Εκτός των άλλων, η απλουστευμένη και μονομερής στοχοποίηση του δημόσιου τομέα για τη δεινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει προμετωπίδα για περαιτέρω συρρίκνωση νευραλγικών τομέων του Δημοσίου, π.χ. με την εκχώρηση δημόσιας περιουσίας με συνοπτικές «fast-track» διαδικασίες απευθείας αναθέσεων (όπως ήδη συμβαίνει π.χ. με την υπογραφή του μνημονίου αξιοποίησης του Ελληνικού από εταιρίες του Κατάρ κ.ο.κ.), αλλά και την εφαρμογή πρόσθετων μέτρων για περαιτέρω περικοπή μισθών, συντάξεων και άλλων κοινωνικών δικαιωμάτων των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων. Οι νέες ισππεδωτικές δηλώσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης σε σχέση με τη συλλήβδην αντιπαραγωγικότητα των δημοσίων υπαλλήλων κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση και επιβεβαιώνουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Είναι όμως γεγονός, ότι τo δυσβάστακτο χρέος που καλείται σήμερα ο Έλληνας πολίτης να εξοφλήσει, συσσωρεύθηκε κυρίως τα τελευταία 30 χρόνια με αποφάσεις και πρακτικές των εν πολλοίς ανακυκλούμενων πολιτικών-κομματικών ολιγαρχιών[10]. Βήμα-βήμα τις τελευταίες δεκαετίες η νοσηρή νοοτροπία και οι αντίστοιχες πολιτικές επιλογές των εν πολλοίς ανακυκλούμενων πολιτικών ηγεσιών του τόπου επέφεραν τα σημερινά αποτελέσματα για τη χώρα. Για χρόνια φαίνεται πως σύσσωμες οι πολιτικές ηγεσίες συνειδητά ή ασυνείδητα σιγοπριόνιζαν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονταν όχι μόνο οι ίδιες, αλλά και ο λαός. Αντί οι πολιτικοί άρχοντες να επιλέξουν την δύσκολη οδό της ανάπτυξης μέσω συστηματικής αύξησης της εγχώριας παραγωγής και ανταγωνιστικότητας, αρκέστηκαν σε καιροσκοπικές πρόσκαιρα ανώδυνες υποσχέσεις. Προτίμησαν την επαχθή σύναψη υπέρογκων δανείων με ξένα πιστωτικά ιδρύματα, ενώ παράλληλα προέβαιναν αλόγιστα σε υπέρογκες δημοσιονομικές σπατάλες[11]. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι την κρίσιμη περίοδο 2004-2009 οι κρατικές δαπάνες άγγιξαν τα 89,5 δισ. ενώ το 2004 οι δαπάνες του κράτους έφταναν 59,7 δισ. ευρώ[12].
Η νέα κυβέρνηση που αναδείχτηκε από τις εκλογές του 2009, ενώ γνώριζε τη δραματική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας από τον καιρό που ήδη ήταν αξιωματική αντιπολίτευση[13] δεν φρόντισε να εκπονήσει σχέδιο άμεσης εφαρμογής για να αποτρέψει την επερχόμενη έκρηξη, αλλά αρκέστηκε αρχικά σε μια ρητορική παροχολογίας εξαπατώντας την λαϊκή ψήφο. Όταν τελικά κέρδισε τις εκλογές με μεγάλη διαφορά για πάνω από ένα εξάμηνο συμπεριφέρθηκε λες και δεν καθόταν πάνω σε ωρολογιακή βόμβα. Τελικά η σύναψη του μνημονίου και των συναρτώμενων συμβάσεων παρουσιαστηκε στην κοινή γνώμη ως μονόδρομος. Ακόμη όμως κι αν ήταν έτσι, η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται ότι ολιγώρησε για μήνες. Δεν σχεδίασε τακτική διαπραγμάτευσης, δεν διεκδίκησε περιθώρια διαπραγμάτευσης ως προς τους όρους του μνημονίου και των δανειακών συμβάσεων. Ακολούθησε μια πλήρως ηττοπαθή στάση με αποτέλεσμα η Ελλάδα να συνάψει δάνεια από τον λεγόμενο «μηχανισμό στήριξης» με τοκογλυφικά επιτόκια και εν γένει εξαιρετικά σκληρούς όρους[14].
Οι άστοχες πρακτικές των κυβερνώντων τόσα χρόνια επέτειναν την αύξηση του χρέους. Έτσι φτάσαμε σήμερα σε ένα δυσθεώρητο χρέος των 350 δις ευρώ, το οποίο ουσιαστικά χρειάζεται κάθε χρόνο περίπου 18 δισ. ευρώ για τόκους. Άρα κάθε χρόνο ο Έλληνας φορολογούμενος είναι υποχρεωμένος να πληρώνει μόνο για τόκους, ποσό που ισοδυναμεί με την κατασκευή 9 Εγνατίων οδών. Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, το οποίο αναπόφευκτα «γονατίζει» τη χώρα[15].
Η καθιέρωση αυτής της πελατειακής πρακτικής συνέφερε ιδιαίτερα τους εξωτερικούς δανειστές της χώρας. Η πρακτική αύτη ήταν ιδιαίτερα επωφελής γι’ αυτούς. Και τούτο, διότι όσο η χώρα μπορούσε, έστω και με συνεχείς χορηγήσεις δανείων, να πληρώνει τους τόκους των ήδη συναπτόμενων δανείων, τόσο περισσότερο αύξαναν τα κέρδη τους από τις εν λόγω συναλλαγές. Συγχρόνως βέβαια αυξανόταν σταδιακά και η εξάρτηση και προσκόλληση της χώρας στα συμφέροντά τους. Αυτός ήταν ίσως και ο βασικός λόγος που οι εξωτερικοί δανειστές της χώρας παρέβλεπαν τις εγχώριες δημοσιονομικές ατασθαλίες, αν και τις γνώριζαν από πρώτο χέρι, όπως όψιμα ομολογείται[16]. Πρέπει επομένως να δοθεί εξίσου βαρύτητα και στις ευθύνες των δανειστών της χώρας, αλλά και των θεσμοθετημένων ελεγκτικών οργάνων και μηχανισμών της ΕΕ.
Φαίνεται τελικά ότι η σύναψη του μνημονίου βοήθησε τη χώρα να μην κηρύξει άμεσα στάση πληρωμών από τον προηγοούμενο Μάϊο. Πολύ περισσότερο όμως βοήθησε τους ξένους δανειστές να μην χάσουν τα χρήματά που είχαν δανείσει στη χώρα. Το μνημόνιο έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στις ξένες τράπεζες, ώστε να προλάβουν να φορτώσουν το χρέος των ελληνικών ομολόγων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στις κυβερνήσεις της ΕΕ.
Αν η Ελλάδα είχε χρεοκοπήσει προ μνημονίου, τότε οι ξένες τράπεζες που ήταν φορτωμένες με ελληνικά ομόλογα, θα ήταν υποχρεωμένες να ζητήσουν νέα πακέτα βοήθειας από τις κυβερνήσεις τους. Έτσι, οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα αναγκάζονταν να χρηματοδοτήσουν τις τράπεζες, όπως είχαν κάνει στην κρίση του 2008, προκειμένου να διασωθεί από το ντόμινο της χρεωκοπίας το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στην προκειμένη περίπτωση όμως θεωρήθηκε περισσότερο επικερδές να χρηματοδοτήσουν την Ελλάδα με υψηλό τοκογλυφικό επιτόκιο που αγγίζει το 5%. Αν χρηματοδοτούσαν τις τράπεζές τους το επιτόκιο θα ήταν σχεδόν μηδενικό και τα κέρδή τους σαφώς λιγότερα.
Εκείνο που μάλλον ενδιέφερε τους νέους δανειστές της χώρας, ήταν να μην εισέλθουν σε έναν φαύλο κύκλο νέων επαχθών επιδοτήσεων του τραπεζικού συστήματος με κρατικό χρήμα[17].
Η κρίση δανεισμού της χώρας και τα επακόλουθά της υπήρξαν συνεπώς συνδυαστικό αποτέλεσμα τόσο των κερδοσκοπικών μεθοδεύσεων της υπερεθνικής οικονομικής ελίτ, όσο και των εγχώριων άστοχων πολιτικών πρακτικών, που οδήγησαν τον παραγωγικό ιστό της χώρας σε εξασθένηση. Βεβαίως η ΕΕ και το ΔΝΤ, υπό την ασφυκτική πίεση και των δανειστών της χώρας, φοβούμενοι ότι μία επικείμενη χρεωκοπία θα θέσει σε κίνδυνο την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων δανείων τους και θα αποσταθεροποιήσει επικίνδυνα τις λεπτές οικονομικές ισορροπίες της Ευρωζώνης και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, αναγκάζονται να επέμβουν, προβαίνοντας στη χορήγηση νέων επαχθών δανείων (τα οποία αυτή τη φορά προέρχονται κατά κύριο λόγο από χρήματα φορολογουμένων πολιτών και όχι από ιδιωτικά κεφάλαια, πρόκειται δηλ. και πάλι για μια μορφή κοινωνικοποίησης της κρίσης), υπό την προϋπόθεση, ότι θα τηρηθούν οι αυστηροί όροι οικονομικής λιτότητας, που προβλέπει το Μνημόνιο και οι σχετικές δανειακές συμβάσεις.
Με αυτόν τον τρόπο φαίνεται όμως να επιτυγχάνεται μόνο προσωρινά η μη χρεωκοπία της χώρας. Είναι όμως άγνωστο, πώς η χώρα θα μπορέσει να ανταπεξέλθει απέναντι στις νέες επαχθέστατες δεσμεύσεις της απέναντι στα κράτη-μέλη της ΕΕ και το ΔΝΤ. Και τούτο διότι μέσω της μείωσης των μισθών, της περικοπής των δημοσίων δαπανών και της αύξησης της φορολογίας, η αγορά οδηγείται σε σταδιακή παράλυση, η οικονομία εισέρχεται αναγκαστικά σε ύφεση. Το ΑΕΠ συρρικνώνεται, η ανεργία εκτοξεύεται, οι επενδύσεις μειώνονται, ενώ ταυτόχρονα το έντοκο εξωτερικό χρέος συνεχίζει να αυξάνεται.
Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι να δοθεί μια προσωρινή λύση στο πρόβλημα της κρατικής ρευστότητας. Με αυτό το τέχνασμα η χρεωκοπία της χώρας μετατίθεται χρονικά, πιθανόν για όσο διάστημα οι δανειστές της χώρας είναι διατεθειμένοι να εγκρίνουν την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων και ταυτόχρονα να χορηγούν στη χώρα νέα δάνεια.
Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι δείγμα ύστατης ιταμότητας, όταν εκ του ασφαλούς εξαπολύονται πυρά από τους πολιτικούς ιθύνοντες, που στοχεύουν στον καταλογισμό ευθυνών για τη σημερινή κρίση σε μη προνομιούχες τάξεις. Η παράδοση μαθημάτων ηθικής από την πολιτική ολιγαρχία, που εξευτελιστικά κατέστησε τη χώρα εξαρτώμενο προτεκτοράτο και οι εκκλήσεις της για σκληρές θυσίες του λαού για την υπέρβαση της κρίσης επουδενί είναι ικανές να πείσουν τον σκεπτόμενο πολίτη, εφόσον αυτές δε συνοδεύονται από έμπρακτη μεταβολή της νοοτροπίας τους.
Το γεγονός ότι ο πολιτικός λόγος ενδύεται πλέον το χιτώνα του ηθικισμού αποτελεί έσχατο δείγμα πολιτικής αμηχανίας. Ακόμα και η επίκληση δικαιολογιών εν είδει άλλοθι της πολιτικής εξουσίας, φαίνεται πως έχουν εξαντληθεί. Η εκφορά ηθικιστικού λόγου ειναι ίσως ο τελευταίος συνοδοιπόρος, το έσχατο καταφύγιο της (παρα)πολιτικής του ψεύδους.
Υπό αυτό το πρίσμα, η πολιτική εξουσία επιδιώκει να πείσει τους Έλληνες πολίτες ότι όλοι είναι συνένοχοι σε αυτό το έγκλημα. Κέντρα αποφάσεων έχουν βαλθεί σε έναν συντονισμένο αγώνα να πείσουν τον ελληνικό λαό, ότι τώρα πρέπει να υποφέρει, γιατί τόσα χρόνια «αμάρτησε»[6]. Στο πλαίσιο αυτό, ΜΜΕ παγκόσμιας εμβέλειας προβάλλουν ισοπεδωτικά την εικόνα του τεμπέλη, καλοπερασάκια Έλληνα, η ζωή του οποίου είναι δήθεν γεμάτη με αργίες και απολαύσεις. Εκδηλώνεται έτσι από ποικίλες πλευρές ένας υφέρπων ανθελληνισμός. Ο Έλληνας παρουσιάζεται ως θύτης, που κλέβει απο τους πλούσιους Ευρωπαίους αυτό που θα τους έκανε υλικά ακόμα πιο πλήρεις και ευτυχείς.
Ναι μεν το ΑΕΠ της Ελλάδας είναι ελάσσονος σημασίας για τα δεδομένα της ΕΕ των 27, καθώς αποτελεί μόλις το 3% της ΕΕ, η σημειολογία όμως της οργανωμένης κερδοσκοπικής επίθεσης, που η χώρα δέχτηκε, ήταν καταλυτική. Η Ελλάδα φαίνεται έτσι να εξελίσσεται σε πρότυπο-άλλοθι για την εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων και πρακτικών στον αναπτυγμένο κόσμο. Μέτρων και πρακτικών που εν τέλει εξυπηρετούν τα ακόρεστα συμφέροντα του διεθνούς κεφαλαιοκρατικού συστήματος και συντελούν σταδιακά στην άλωση ιστορικών κοινωνικών κεκτημένων. Για παράδειγμα πρόσφατα στη Μ. Βρετανία η νέα κυβέρνηση χρησιμοποίησε συστηματικά την ελληνική τραγωδία για να επιβάλει πρωτοφανείς για τα μεταπολεμικά χρονικά περικοπές δαπανών. Το ίδιο συμβαίνει στην Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία την Ιρλανδία κ.ο.κ.. «Οφειλέτες προσέχετε» φαίνεται να προβάλλει το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα στα κράτη: «Ή αποδυναμώνετε το κράτος πρόνοιας, ή γίνεστε η επόμενη Ελλάδα»[7].
Στο πλαίσιο αυτό, στοχοποιείται κυρίως ο λεγόμενος διογκωμένος δημόσιος τομέας για το ανεξέλεγκτο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Ωστόσο, συγκριτικά με τις άλλες χώρες της ΕΕ των 27, παραθεωρείται ότι το ελληνικό Δημόσιο σε γενικές γραμμές κινείται μέσα στον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο σε ό,τι αφορά το μέγεθός του και τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων[8].
Τα παραπάνω στοιχεία, που σημειωτέον δεν τονίζονται, όσο θα έπρεπε στη σχετική δημόσια συζήτηση, ενισχύουν την άποψη, ότι τελικά ο ανορθολογισμός, η αναξιοκρατία, η αναποτελεσματικότητα, ως προϊόντα εφαρμογής νοσηρών πολιτικών πρακτικών αθλιότητας, είναι τελικά τα βασικά αίτια και για την αντιπαραγωγική και πολυδάπανη δημόσια διοίκηση της Ελλάδας. Δεν αποτελεί συνεπώς από μόνη της βασική αιτία του προβλήματος το υπεράριθμο των δημοσίων υπαλλήλων[9], όπως υπεραπλουστευμένα προβάλλεται συστηματικά στην κοινή γνώμη, προκειμένου να καλυφθούν βαθύτερες λειτουργικές αδυναμίες. Με τέτοιες υπεραπλουστεύσεις οι κύριοι υπεύθυνοι επιτυγχάνουν τελικά να στρέψουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, όχι στη ρίζα του προβλήματος, δηλ. στις επανειλημμένες άστοχες πράξεις και παραλείψεις των πολιτικών αρχόντων, αλλά σε μια αληθοφανή έκφανση του προβλήματος. Έτσι, η κοινή γνώμη αποπροσανατολίζεται και πάλι από τις ευθύνες των πραγματικά υπαιτίων.
Εκτός των άλλων, η απλουστευμένη και μονομερής στοχοποίηση του δημόσιου τομέα για τη δεινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει προμετωπίδα για περαιτέρω συρρίκνωση νευραλγικών τομέων του Δημοσίου, π.χ. με την εκχώρηση δημόσιας περιουσίας με συνοπτικές «fast-track» διαδικασίες απευθείας αναθέσεων (όπως ήδη συμβαίνει π.χ. με την υπογραφή του μνημονίου αξιοποίησης του Ελληνικού από εταιρίες του Κατάρ κ.ο.κ.), αλλά και την εφαρμογή πρόσθετων μέτρων για περαιτέρω περικοπή μισθών, συντάξεων και άλλων κοινωνικών δικαιωμάτων των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων. Οι νέες ισππεδωτικές δηλώσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης σε σχέση με τη συλλήβδην αντιπαραγωγικότητα των δημοσίων υπαλλήλων κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση και επιβεβαιώνουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Είναι όμως γεγονός, ότι τo δυσβάστακτο χρέος που καλείται σήμερα ο Έλληνας πολίτης να εξοφλήσει, συσσωρεύθηκε κυρίως τα τελευταία 30 χρόνια με αποφάσεις και πρακτικές των εν πολλοίς ανακυκλούμενων πολιτικών-κομματικών ολιγαρχιών[10]. Βήμα-βήμα τις τελευταίες δεκαετίες η νοσηρή νοοτροπία και οι αντίστοιχες πολιτικές επιλογές των εν πολλοίς ανακυκλούμενων πολιτικών ηγεσιών του τόπου επέφεραν τα σημερινά αποτελέσματα για τη χώρα. Για χρόνια φαίνεται πως σύσσωμες οι πολιτικές ηγεσίες συνειδητά ή ασυνείδητα σιγοπριόνιζαν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονταν όχι μόνο οι ίδιες, αλλά και ο λαός. Αντί οι πολιτικοί άρχοντες να επιλέξουν την δύσκολη οδό της ανάπτυξης μέσω συστηματικής αύξησης της εγχώριας παραγωγής και ανταγωνιστικότητας, αρκέστηκαν σε καιροσκοπικές πρόσκαιρα ανώδυνες υποσχέσεις. Προτίμησαν την επαχθή σύναψη υπέρογκων δανείων με ξένα πιστωτικά ιδρύματα, ενώ παράλληλα προέβαιναν αλόγιστα σε υπέρογκες δημοσιονομικές σπατάλες[11]. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι την κρίσιμη περίοδο 2004-2009 οι κρατικές δαπάνες άγγιξαν τα 89,5 δισ. ενώ το 2004 οι δαπάνες του κράτους έφταναν 59,7 δισ. ευρώ[12].
Η νέα κυβέρνηση που αναδείχτηκε από τις εκλογές του 2009, ενώ γνώριζε τη δραματική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας από τον καιρό που ήδη ήταν αξιωματική αντιπολίτευση[13] δεν φρόντισε να εκπονήσει σχέδιο άμεσης εφαρμογής για να αποτρέψει την επερχόμενη έκρηξη, αλλά αρκέστηκε αρχικά σε μια ρητορική παροχολογίας εξαπατώντας την λαϊκή ψήφο. Όταν τελικά κέρδισε τις εκλογές με μεγάλη διαφορά για πάνω από ένα εξάμηνο συμπεριφέρθηκε λες και δεν καθόταν πάνω σε ωρολογιακή βόμβα. Τελικά η σύναψη του μνημονίου και των συναρτώμενων συμβάσεων παρουσιαστηκε στην κοινή γνώμη ως μονόδρομος. Ακόμη όμως κι αν ήταν έτσι, η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται ότι ολιγώρησε για μήνες. Δεν σχεδίασε τακτική διαπραγμάτευσης, δεν διεκδίκησε περιθώρια διαπραγμάτευσης ως προς τους όρους του μνημονίου και των δανειακών συμβάσεων. Ακολούθησε μια πλήρως ηττοπαθή στάση με αποτέλεσμα η Ελλάδα να συνάψει δάνεια από τον λεγόμενο «μηχανισμό στήριξης» με τοκογλυφικά επιτόκια και εν γένει εξαιρετικά σκληρούς όρους[14].
Οι άστοχες πρακτικές των κυβερνώντων τόσα χρόνια επέτειναν την αύξηση του χρέους. Έτσι φτάσαμε σήμερα σε ένα δυσθεώρητο χρέος των 350 δις ευρώ, το οποίο ουσιαστικά χρειάζεται κάθε χρόνο περίπου 18 δισ. ευρώ για τόκους. Άρα κάθε χρόνο ο Έλληνας φορολογούμενος είναι υποχρεωμένος να πληρώνει μόνο για τόκους, ποσό που ισοδυναμεί με την κατασκευή 9 Εγνατίων οδών. Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, το οποίο αναπόφευκτα «γονατίζει» τη χώρα[15].
Η καθιέρωση αυτής της πελατειακής πρακτικής συνέφερε ιδιαίτερα τους εξωτερικούς δανειστές της χώρας. Η πρακτική αύτη ήταν ιδιαίτερα επωφελής γι’ αυτούς. Και τούτο, διότι όσο η χώρα μπορούσε, έστω και με συνεχείς χορηγήσεις δανείων, να πληρώνει τους τόκους των ήδη συναπτόμενων δανείων, τόσο περισσότερο αύξαναν τα κέρδη τους από τις εν λόγω συναλλαγές. Συγχρόνως βέβαια αυξανόταν σταδιακά και η εξάρτηση και προσκόλληση της χώρας στα συμφέροντά τους. Αυτός ήταν ίσως και ο βασικός λόγος που οι εξωτερικοί δανειστές της χώρας παρέβλεπαν τις εγχώριες δημοσιονομικές ατασθαλίες, αν και τις γνώριζαν από πρώτο χέρι, όπως όψιμα ομολογείται[16]. Πρέπει επομένως να δοθεί εξίσου βαρύτητα και στις ευθύνες των δανειστών της χώρας, αλλά και των θεσμοθετημένων ελεγκτικών οργάνων και μηχανισμών της ΕΕ.
Φαίνεται τελικά ότι η σύναψη του μνημονίου βοήθησε τη χώρα να μην κηρύξει άμεσα στάση πληρωμών από τον προηγοούμενο Μάϊο. Πολύ περισσότερο όμως βοήθησε τους ξένους δανειστές να μην χάσουν τα χρήματά που είχαν δανείσει στη χώρα. Το μνημόνιο έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στις ξένες τράπεζες, ώστε να προλάβουν να φορτώσουν το χρέος των ελληνικών ομολόγων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στις κυβερνήσεις της ΕΕ.
Αν η Ελλάδα είχε χρεοκοπήσει προ μνημονίου, τότε οι ξένες τράπεζες που ήταν φορτωμένες με ελληνικά ομόλογα, θα ήταν υποχρεωμένες να ζητήσουν νέα πακέτα βοήθειας από τις κυβερνήσεις τους. Έτσι, οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα αναγκάζονταν να χρηματοδοτήσουν τις τράπεζες, όπως είχαν κάνει στην κρίση του 2008, προκειμένου να διασωθεί από το ντόμινο της χρεωκοπίας το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στην προκειμένη περίπτωση όμως θεωρήθηκε περισσότερο επικερδές να χρηματοδοτήσουν την Ελλάδα με υψηλό τοκογλυφικό επιτόκιο που αγγίζει το 5%. Αν χρηματοδοτούσαν τις τράπεζές τους το επιτόκιο θα ήταν σχεδόν μηδενικό και τα κέρδή τους σαφώς λιγότερα.
Εκείνο που μάλλον ενδιέφερε τους νέους δανειστές της χώρας, ήταν να μην εισέλθουν σε έναν φαύλο κύκλο νέων επαχθών επιδοτήσεων του τραπεζικού συστήματος με κρατικό χρήμα[17].
Η κρίση δανεισμού της χώρας και τα επακόλουθά της υπήρξαν συνεπώς συνδυαστικό αποτέλεσμα τόσο των κερδοσκοπικών μεθοδεύσεων της υπερεθνικής οικονομικής ελίτ, όσο και των εγχώριων άστοχων πολιτικών πρακτικών, που οδήγησαν τον παραγωγικό ιστό της χώρας σε εξασθένηση. Βεβαίως η ΕΕ και το ΔΝΤ, υπό την ασφυκτική πίεση και των δανειστών της χώρας, φοβούμενοι ότι μία επικείμενη χρεωκοπία θα θέσει σε κίνδυνο την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων δανείων τους και θα αποσταθεροποιήσει επικίνδυνα τις λεπτές οικονομικές ισορροπίες της Ευρωζώνης και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, αναγκάζονται να επέμβουν, προβαίνοντας στη χορήγηση νέων επαχθών δανείων (τα οποία αυτή τη φορά προέρχονται κατά κύριο λόγο από χρήματα φορολογουμένων πολιτών και όχι από ιδιωτικά κεφάλαια, πρόκειται δηλ. και πάλι για μια μορφή κοινωνικοποίησης της κρίσης), υπό την προϋπόθεση, ότι θα τηρηθούν οι αυστηροί όροι οικονομικής λιτότητας, που προβλέπει το Μνημόνιο και οι σχετικές δανειακές συμβάσεις.
Με αυτόν τον τρόπο φαίνεται όμως να επιτυγχάνεται μόνο προσωρινά η μη χρεωκοπία της χώρας. Είναι όμως άγνωστο, πώς η χώρα θα μπορέσει να ανταπεξέλθει απέναντι στις νέες επαχθέστατες δεσμεύσεις της απέναντι στα κράτη-μέλη της ΕΕ και το ΔΝΤ. Και τούτο διότι μέσω της μείωσης των μισθών, της περικοπής των δημοσίων δαπανών και της αύξησης της φορολογίας, η αγορά οδηγείται σε σταδιακή παράλυση, η οικονομία εισέρχεται αναγκαστικά σε ύφεση. Το ΑΕΠ συρρικνώνεται, η ανεργία εκτοξεύεται, οι επενδύσεις μειώνονται, ενώ ταυτόχρονα το έντοκο εξωτερικό χρέος συνεχίζει να αυξάνεται.
Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι να δοθεί μια προσωρινή λύση στο πρόβλημα της κρατικής ρευστότητας. Με αυτό το τέχνασμα η χρεωκοπία της χώρας μετατίθεται χρονικά, πιθανόν για όσο διάστημα οι δανειστές της χώρας είναι διατεθειμένοι να εγκρίνουν την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων και ταυτόχρονα να χορηγούν στη χώρα νέα δάνεια.
Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι δείγμα ύστατης ιταμότητας, όταν εκ του ασφαλούς εξαπολύονται πυρά από τους πολιτικούς ιθύνοντες, που στοχεύουν στον καταλογισμό ευθυνών για τη σημερινή κρίση σε μη προνομιούχες τάξεις. Η παράδοση μαθημάτων ηθικής από την πολιτική ολιγαρχία, που εξευτελιστικά κατέστησε τη χώρα εξαρτώμενο προτεκτοράτο και οι εκκλήσεις της για σκληρές θυσίες του λαού για την υπέρβαση της κρίσης επουδενί είναι ικανές να πείσουν τον σκεπτόμενο πολίτη, εφόσον αυτές δε συνοδεύονται από έμπρακτη μεταβολή της νοοτροπίας τους.
Το γεγονός ότι ο πολιτικός λόγος ενδύεται πλέον το χιτώνα του ηθικισμού αποτελεί έσχατο δείγμα πολιτικής αμηχανίας. Ακόμα και η επίκληση δικαιολογιών εν είδει άλλοθι της πολιτικής εξουσίας, φαίνεται πως έχουν εξαντληθεί. Η εκφορά ηθικιστικού λόγου ειναι ίσως ο τελευταίος συνοδοιπόρος, το έσχατο καταφύγιο της (παρα)πολιτικής του ψεύδους.
IV. Εκφάνσεις κακοδιοίκησης ως ενδεικτικοί παράγοντες της σημερινής κρίσης
Η συστηματική άσκηση των πρακτικών της
αθλιότητας, που επισήμανε – σε μια αναλαμπή αυτοκριτικής – ο
αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με τη χρόνια απουσία
αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας, έχει ως συνέπεια η Ελλάδα να
εμφανίζει σωρεία αδυναμίων και δυσλειτουργιών σε όλα τα επίπεδα της
δημόσιας διοίκησης. Σε μια προσπάθεια να διατυπωθούν προτάσεις
εξυγίανσης και διεξόδου από την παρούσα αρνητική κατάσταση, πολύς λόγος
γίνεται μεταξύ άλλων και για τους τεχνοκρατικούς παράγοντες, που έχουν
οδηγήσει στη σημερινή κρίση. Σε πρόσφατο άρθρο τους, διαπρεπείς Έλληνες
πανεπιστημιακοί [18] επιχείρησαν να σκιαγράφησουν συνοπτικά αυτούς τους
παράγοντες, καταδεικνύοντας έτσι τις αδυναμίες και δυσλειτουργίες της
κρατικής διοίκησης. Κατά τη γνώμη μου, οι σχετικές παρατηρήσεις των
επιστημόνων, έρχονται να ενισχύσουν την αντίληψη σχετικά με τις ευθύνες
που βαραίνουν τη μεταπολιτευτική πολιτική εξουσία της χώρας ως προς τα
τραγικά αποτελέσματα, που επέφεραν οι χρόνιες πρακτικές διασπάθισης και
εξαγοράς του πλούτου της χώρας για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών
παραπολιτικών συμφερόντων.
Παρακάτω επισημαίνονται ορισμένοι από τους βασικούς παράγοντες, που οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο, όπως επιγραμματικά τους έχουν επισήμανει ειδικοί επιστήμονες, και τους έχουν καταγράψει έγκυροι λειτουργοί της ενημέρωσης της κοινής γνώμης.
Παρακάτω επισημαίνονται ορισμένοι από τους βασικούς παράγοντες, που οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο, όπως επιγραμματικά τους έχουν επισήμανει ειδικοί επιστήμονες, και τους έχουν καταγράψει έγκυροι λειτουργοί της ενημέρωσης της κοινής γνώμης.
1. Υπερκατανάλωση – Έκλυτη σπατάλη στο δημόσιο τομέα
Η υπερκατανάλωση είναι η μεγάλη αδυναμία
της ελληνικής οικονομίας. Για παράδειγμα το 2009 παρά την κρίση η χώρα
ξόδεψε 12% πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ το εισόδημα ήταν 5% κάτω
και η παραγωγικότητα εργασίας 20% χαμηλότερη. Παράλληλα, η έκλυτη
σπατάλη στον δημόσιο τομέα και η αβεβαιότητα για το μέλλον, που μεταξύ
άλλων προκαλείται και από λανθασμένους πολιτικούς χειρισμούς[19],
κάνουν τους πιστωτές της Ελλάδας απρόθυμους να δανείσουν την Ελλάδα με
επιτόκιο κάτω από 12%.
2. Αποτυχία στην αποτελεσματική είσπραξη φόρων, κακοδιαχείριση στις φοροεισπράξεις
Οι φορολογικές υπηρεσίες απέτυχαν να
συλλέξουν τουλάχιστον το 25% των νομίμων φόρων. Αντίστοιχα
κατασπαταλήθηκε το 25% των φοροεισπράξεων. Το γεγονός ότι οι φόροι στα
κέρδη και αποθεματικά είναι από τους υψηλότερους της ΕΕ των 27,
εμποδίζει την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και συρρικνώνει την
ανταγωνιστικότητα.
Η κυβέρνηση δε θα πρέπει συνεπώς να προβάλει ως κεντρικό επιχείρημα για την οικονομική αδυναμία της χώρας μόνο την φοροδιαφυγή. Το κύριο βάρος πρέπει να δοθεί και στην ορθολογική αξιοποίηση των υφιστάμενων εσόδων, ώστε να αποφευχθεί η συνέχιση της ανεξέλεγκτης κατασπατάλησής τους.
Η κυβέρνηση δε θα πρέπει συνεπώς να προβάλει ως κεντρικό επιχείρημα για την οικονομική αδυναμία της χώρας μόνο την φοροδιαφυγή. Το κύριο βάρος πρέπει να δοθεί και στην ορθολογική αξιοποίηση των υφιστάμενων εσόδων, ώστε να αποφευχθεί η συνέχιση της ανεξέλεγκτης κατασπατάλησής τους.
3. Αστοχία στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων
Είναι γνωστό ότι μόνο την τελευταία
δεκαετία εισέρρευσαν στο δημόσιο ταμείο από την ΕΕ περίπου 40 δισ. ευρώ
σε επιδοτήσεις. Ενώ τα χρήματα αυτά έπρεπε να διατεθούν κυρίως για να
αυξηθούν οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, δυστυχώς, μεγάλο μέρος αυτών
διατέθηκε για καταναλωτικές δαπάνες. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της
συμμετοχής των επενδύσεων σε πάγια κεφάλαια στο ΑΕΠ, από 23% που ήταν το
2003 σε 16,2% το 2009[20].
4. Διαφθορά
Πρόσφατα στοιχεία από διεθνείς
οργανισμούς καταδεικνύουν ότι η διαφθορά πυκνώνει στη δημόσια διοίκηση
και όχι μόνο. Η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International) ταξινομεί
την Ελλάδα στην τελευταία θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών της EΕ για το
2009, με δείκτη 3,8 (με άριστα 10). Η Κύπρος το 2009 είχε 6,6 και η
Ελλάδα το 1997 είχε 5,3. Οι συνέπειες από τον λεγόμενο φόρο της
διαπλοκής (φακελάκια, δωροδοκίες κλπ.) είναι καταστρεπτικές. Εξαιτίας
αυτών των φαινομένων διπλασιάζεται το δημοσιονομικό έλλειμμα,
εξανεμίζεται το 25% των φόρων, αποθαρρύνονται επενδύσεις, επιβραδύνεται η
οικονομική ανάπτυξη. Εάν ο δημόσιος τομέας ήταν τα τελευταία 10 χρόνια
όσο παραγωγικός είναι σήμερα αυτός της Κύπρου, ο ετήσιος ρυθμός
οικονομικής ανάπτυξης θα αυξανόταν κατά 1%.
Συνάγεται από τα παραπάνω, ότι η πολιτική εξουσία έχει αποτύχει οικτρά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς. Ο πόλεμος που δήθεν έχει κηρύξει η πολιτική εξουσία κατά της διαφθοράς αποδεικνύεται κενός περιεχομένου.
Συνάγεται από τα παραπάνω, ότι η πολιτική εξουσία έχει αποτύχει οικτρά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς. Ο πόλεμος που δήθεν έχει κηρύξει η πολιτική εξουσία κατά της διαφθοράς αποδεικνύεται κενός περιεχομένου.
5. Στρεβλώσεις της αγοράς
Εξαιτίας των υπέρμετρων κρατικών
παρεμβάσεων, οι αγορές προϊόντων και υπηρεσιών είναι οι πλέον
στρεβλωμένες μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Η αγορά εργασίας βρίσκεται στην
5η χειρότερη θέση του ΟΟΣΑ. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι η ανεργία των
νέων καλπάζει στο 20%, ενώ αναμένεται να αυξηθεί. Είναι επίσης
ενδεικτικό ότι οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα αντιστοιχούν στο 1% του
ΑΕΠ, ενώ στην ΕΕ των 27 οι ίδιες επενδύσεις αντιστοιχούν κατά μέσο όρο
στο 4% του ΑΕΠ. Εκτιμάται δε ότι, εάν οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα
φθάσουν στο επίπεδο του μέσου όρου της ΕΕ των 27, ο ετήσιος ρυθμός
οικονομικής μεγέθυνσης θα αυξηθεί κατά 0,5%.
Από τα παραπάνω στοιχεία γίνεται σαφές, ότι μεταξύ άλλων και η κατά τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης «πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος» τορπίλησε τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου. Ο υγιής ανταγωνισμός συρρικνώθηκε, θεμελιώδεις παραδοσιακοί τομείς της ελληνικής οικονομίας άκριτα εγκαταλείφθηκαν. Δημιουργήθηκε ένα υδροκέφαλο, αντιπαραγωγικό κράτος βολέματος, όπου κυριαρχεί η νοοτροπία της ελάσσονος προσπάθειας, της αναξιοκρατίας, της αδιαφάνειας και της διαπλοκής.
Από τα παραπάνω στοιχεία γίνεται σαφές, ότι μεταξύ άλλων και η κατά τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης «πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος» τορπίλησε τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου. Ο υγιής ανταγωνισμός συρρικνώθηκε, θεμελιώδεις παραδοσιακοί τομείς της ελληνικής οικονομίας άκριτα εγκαταλείφθηκαν. Δημιουργήθηκε ένα υδροκέφαλο, αντιπαραγωγικό κράτος βολέματος, όπου κυριαρχεί η νοοτροπία της ελάσσονος προσπάθειας, της αναξιοκρατίας, της αδιαφάνειας και της διαπλοκής.
6. Ανεπαρκής αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού ζητήματος
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του ΟΟΣΑ χωρίς
ατομικούς συνταξιοδοτικούς λογαριασμούς (ΑΣΛ), ενώ οι συντάξεις είναι
από τις πλέον γενναιόδωρες στην ΕΕ, καθώς έως τώρα οι συντάξεις
αντιστοιχούν στο 96% των μέσων αποδοχών, ενώ η συνταξιοδότηση διδόταν σε
αρκετές περιπτώσεις χαριστικά και σε πρόωρη ηλικία (μέσος όρος τα 58
έτη). Συνολικά δε οι συντάξεις αντιστοιχούν στο 13,5% του ΑΕΠ. Αντίθετα,
στις χώρες του ΟΟΣΑ οι συντάξεις κυμαίνονται κατά μέσον όρο στο 61% των
μέσων μισθολογικών αποδοχών. Αρχίζουν να χορηγούνται κατά μέσο όρο από
την ηλικία των 63 ετών και κοστίζουν 10% του ΑΕΠ[21].
Η αδυναμία ορθολογικής αντιμετώπισης του συνταξιοδοτικού ζητήματος αποδεικνύει, ότι το μικροπολιτικό κόστος έχει για τη σύγχρονη πολιτική εξουσία μεγαλύτερη βαρύτητα από την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος.
Η αδυναμία ορθολογικής αντιμετώπισης του συνταξιοδοτικού ζητήματος αποδεικνύει, ότι το μικροπολιτικό κόστος έχει για τη σύγχρονη πολιτική εξουσία μεγαλύτερη βαρύτητα από την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος.
7. Αδυναμίες στο σύστημα υγείας
Η διοίκηση των δημόσιων νοσοκομείων
στελεχώνεται με πολιτικά κριτήρια και λειτουργεί ανεξέλεγκτα
δημιουργώντας ελλείμματα που αγγίζουν το 2% του ΑΕΠ. Λείπει εκπαιδευμένο
προσωπικό, ενώ γιατροί και νοσοκόμοι αμείβονται ανεπαρκώς, με
αποτέλεσμα να είναι ευάλωτοι σε δωροδοκίες από ασθενείς που επιθυμούν
περίθαλψη ποιότητας. Ενδεικτικό αποτέλεσμα της φθίνουσας πορείας του
τομέα της υγείας είναι π.χ., ότι οι Ελληνίδες ζουν σήμερα δύο χρόνια
λιγότερα από τις Ισπανίδες, ενώ το 1960 ζούσαν το ίδιο.
8. Υστέρηση σε υποδομές
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα υστερεί σε κάθε
είδους υποδομές, σιδηροδρόμους, αυτοκινητοδρόμους, λιμένες και
αεροδρόμια. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι διαθέτει μόνο το ήμισυ των
αυτοκινητοδρόμων της Πορτογαλίας. Στην Ελλάδα εκτελούνται μόνο το 0,8%
των αεροπορικών μεταφορών της ΕΕ. και λιγότερο από 5% των θαλάσσιων
μεταφορών της Ευρώπης, γεγονός που δεν δικαιολογείται από την ευνοϊκή
γεωγραφική θέση της χώρας[22].
9. Ολιγωρία αξιοποίησης των τουριστικών δυνατοτήτων της χώρας
Οι πολύ μεγάλες τουριστικές δυνατότητες
της χώρας δεν αξιοποιούνται δεόντως. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη χάραξη
τουριστικής πολιτικής. Η τουριστική πολιτική σε πολλές περιπτώσεις έχει
αφεθεί στον αυτόματο πιλότο. Κεντρικοί οργανισμοί προώθησης του
ελληνικού τουρισμού, όπως ο ΕΟΤ, διακρίνονται από υπέρογκες σπατάλες και
από έλλειψη ποιότητας, ιδίως διευθυντικών στελεχών, που θα μπορούσε να
τους καταστήσει ανταγωνιστικούς και αποτελεσματικούς στο αντικείμενό
τους. Η έλλειψη έγκαιρης τουριστικής προβολής και διαφήμισης ακόμα και
σε παραδοσιακές τουριστικές αγορές της Ευρώπης, η υποτονική παρουσία των
γραφείων ΕΟΤ στο εξωτερικό, η ελλιπής προσέλκυση μεγάλων tour-operators
στις διεθνείς εκθέσεις τουρισμού, η μη επαρκής χρήση της σύγχρονης
τεχνολογίας προς αυτή την κατεύθυνη, υποδηλώνουν την ολιγωρία
συγκροτημένης αξιοποίησης των μεγάλων τουριστικών δυνατοτήτων της χώρας.
Εξαιτίας της γενικότερης αδράνειας η διείσδυση της Ελλάδας σε
ανερχόμενες τουριστικές αγορές με δισεκατομμύρια κατοίκους, όπως η
Ρωσία, η Ιαπωνία, η Ινδία, η Κίνα είναι ελάχιστη συγκριτικά με άλλες
ανταγωνίστριες χώρες. Οι δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες και το
κόστος έκδοσης βίζας για τους τουρίστες, που επιθυμούν να επισκεφθούν
τη χώρα μας, καθιστούν την Ελλάδα λιγότερο ελκυστική σε σχέση με τους
ανταγωνιστές της. Είναι ενδεικτικό ότι το 2010 επισκέφθηκαν την Ελλάδα
μόλις 7.800 Κινέζοι πολίτες, ενώ αντίστοιχα ανταγωνίστριες χώρες, όπως
τη Γαλλία και την Ιταλία επισκέφθηκαν περίπου 1.000.000 Κινέζοι
τουρίστες[23].
Η χώρα διαθέτει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, οι οποίες όμως εγκλωβίζονται σε μικρόνοες πολιτικές πρακτικές δίχως σχεδιασμό και όραμα.
Η χώρα διαθέτει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, οι οποίες όμως εγκλωβίζονται σε μικρόνοες πολιτικές πρακτικές δίχως σχεδιασμό και όραμα.
10. Αδυναμία ελέγχου των δαπανών του προϋπολογισμού – Προκλητική ατιμωρησία των υπευθύνων
Είναι γεγονός ότι ο τρόπος ελέγχου των
δαπανών του προϋπολογισμού είναι απαρχαιωμένος. Το πανάκριβο ηλεκτρονικό
σύστημα μηχανογραφικού ελέγχου των κρατικών δαπανών «Εύδημος», που
αγοράστηκε το 2003, λειτουργεί μόνο περιορισμένα. Ουσιαστικά βρίσκεται
σε αχρησία. Οι υπηρεσίες του Γενικού Λογιστηρίου και άλλες δημόσιες
υπηρεσίες δεν αξιοποιούν επαρκώς το σύγχρονο αυτό όπλο, το οποίο θα
μπορούσε να συμβάλει καταλυτικά στην οικονομική διαφάνεια και την
καταπολέμηση της διαφθοράς μέσω του αποτελεσματικού ελέγχου των κρατικών
δαπανών. Αντίθετα, προτιμούν τις παραδοσιακές μεθόδους για τη συλλογή
στοιχείων, όπως η αλληλογραφία και το τηλεομοιότυπο (Fax). Σημειωτέον,
ότι η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτού του συστήματος θα μπορούσε
να επιτύχει τον ακριβή έλεγχο των κρατικών δαπανών σε ποσοστό 85%.
Σήμερα όμως το ποσοστό αυτό αγγίζει μόνο το 60% του συνόλου των δαπανών.
Έτσι, η διάθεση του 40% των κρατικών δαπανών μένει στην ουσία ανέλεγκτη
και αδιευκρίνιστη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι συνεχώς ανακαλύπτονται
νέα χρέη-τρύπες, που πρέπει να καλυφθούν από το Δημόσιο[24].
Επιπρόσθετα, οι διάφορες υπηρεσίες της κεντρικής κυβέρνησης μένουν προσκολλημένες στην γραφειοκρατική τυπολατρεία. Είναι ενδεικτικό ότι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες μπορούν να κρατούν στα συρτάρια τους τιμολόγια κρατικών δαπανών που έχουν εκδόσει μέχρι ένα έτος ή και περισσότερο. Έτσι όμως, η μηνιαία παρακολούθηση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού από το Γενικό Λογιστήριο του κράτους καθίσταται αδύνατη. Κατά συνέπεια, τα στοιχεία που ανακοινώνονται είναι ελλειπή και δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα. Για παράδειγμα σε πολλά ασφαλιστικά ταμεία συχνά ανακαλύπτονται ετεροχρονισμένα νέες οφειλές, που δεν είχαν αρχικά εκτιμηθεί.
Ακόμη, η εποπτεία όλης της διαδικασίας ελέγχου των κρατικών δαπανών από την έγκριση της δαπάνης μέχρι την πληρωμή είναι μόνο τυπική και όχι ουσιαστική. Η τυπική, απαρχαιωμένη και ελλειπέστατη διαδικασία ελέγχου των κρατικών δαπανών καταγράφει μόνο τα συνολικά ποσά των δαπανών και όχι τις ειδικότερες δαπάνες. Έτσι, δεν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμες λεπτομέρειες της κρατικής δαπάνης, ώστε η διάθεση αυτών να μπορεί ελεγχθεί με ακρίβεια. Έιναι επίσης γεγονός, ότι για τις εν λόγω απαράδεκτες πράξεις και παραλείψεις ως προς τον έλεγχο των δαπανών του προϋπολογισμού, κανείς δεν είναι υπόλογος. Με την ανοχή και ενοχή του κράτους υφίσταται εν προκειμένω ένα γενικότερο καθεστώς ατιμωρησίας των ολιγωρούντων υπευθύνων αυτής της δημοσιονομικής παρωδίας. Η ασυνέπεια ελέγχου των κρατικών δαπανών, δεν επιφέρει στην πράξη καμία κύρωση. Αυτό ισχύει, ακόμη και όταν διαπιστώνονται τεράστιες αποκλίσεις ως προς τις εκτιμώμενες δαπάνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το μηχανογραφικό σύστημα του ΙΚΑ, που αντί να κοστίσει 3 εκατ. ευρώ, τελικά κόστισε 100 εκατ. ευρώ, αλλά καμία κύρωση δεν επιβληθηκε[25].
Επιπρόσθετα, οι διάφορες υπηρεσίες της κεντρικής κυβέρνησης μένουν προσκολλημένες στην γραφειοκρατική τυπολατρεία. Είναι ενδεικτικό ότι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες μπορούν να κρατούν στα συρτάρια τους τιμολόγια κρατικών δαπανών που έχουν εκδόσει μέχρι ένα έτος ή και περισσότερο. Έτσι όμως, η μηνιαία παρακολούθηση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού από το Γενικό Λογιστήριο του κράτους καθίσταται αδύνατη. Κατά συνέπεια, τα στοιχεία που ανακοινώνονται είναι ελλειπή και δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα. Για παράδειγμα σε πολλά ασφαλιστικά ταμεία συχνά ανακαλύπτονται ετεροχρονισμένα νέες οφειλές, που δεν είχαν αρχικά εκτιμηθεί.
Ακόμη, η εποπτεία όλης της διαδικασίας ελέγχου των κρατικών δαπανών από την έγκριση της δαπάνης μέχρι την πληρωμή είναι μόνο τυπική και όχι ουσιαστική. Η τυπική, απαρχαιωμένη και ελλειπέστατη διαδικασία ελέγχου των κρατικών δαπανών καταγράφει μόνο τα συνολικά ποσά των δαπανών και όχι τις ειδικότερες δαπάνες. Έτσι, δεν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμες λεπτομέρειες της κρατικής δαπάνης, ώστε η διάθεση αυτών να μπορεί ελεγχθεί με ακρίβεια. Έιναι επίσης γεγονός, ότι για τις εν λόγω απαράδεκτες πράξεις και παραλείψεις ως προς τον έλεγχο των δαπανών του προϋπολογισμού, κανείς δεν είναι υπόλογος. Με την ανοχή και ενοχή του κράτους υφίσταται εν προκειμένω ένα γενικότερο καθεστώς ατιμωρησίας των ολιγωρούντων υπευθύνων αυτής της δημοσιονομικής παρωδίας. Η ασυνέπεια ελέγχου των κρατικών δαπανών, δεν επιφέρει στην πράξη καμία κύρωση. Αυτό ισχύει, ακόμη και όταν διαπιστώνονται τεράστιες αποκλίσεις ως προς τις εκτιμώμενες δαπάνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το μηχανογραφικό σύστημα του ΙΚΑ, που αντί να κοστίσει 3 εκατ. ευρώ, τελικά κόστισε 100 εκατ. ευρώ, αλλά καμία κύρωση δεν επιβληθηκε[25].
11. Χαμηλές επιδόσεις στην παιδεία
Τα στοιχεία στο νευραλγικό τομέα της
παιδείας και της έρευνας είναι εξίσου δυσάρεστα: Η επίδοση των
Ελληνόπουλων 15 ετών στις εξετάσεις PISΑ (28οι από 30 χώρες του ΟΟΣΑ και
38οι σε σύνολο 57 χωρών)[26] είναι απογοητευτική. Συγχρόνως,
εντοπίζεται οξύτατη ανεπάρκεια τεχνολογικών εφευρέσεων και
ευρεσιτεχνιών. Είναι ενδεικτικό ότι το ελληνικό μερίδιο ευρωπαϊκών
διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι μόνο 10% από ό,τι αναλογεί κατά μέσο όρο
στον πληθυσμό της ΕΕ των 27. Τεκμαίρεται επίσης, ότι η τριτοβάθμια
εκπαίδευση προετοιμάζει ανεπαρκώς τους νέους για ιδιωτική απασχόληση. Η
εκπαιδευτική διοίκηση κρίνεται απαρχαιωμένη και σπάταλη. Είναι
χαρακτηριστικό ότι τα πτυχία ΑΕΙ στην Ελλάδα βελτιώνουν τους μισθούς
μόνο κατά 32%, δηλαδή κατά περίπου 300 ευρώ τον μήνα, έναντι 61% στην
ΕΕ. Πολλά ερωτήματα εγείρονται και ως προς την αξιοκρατική στελέχωση των
ΑΕΙ και ΤΕΙ. Η θεσμοθετημένη ανάμειξη των κομμάτων ιδίως στην ανώτατη
εκπαίδευση επιδεινώνει την κατάσταση.
Επίσης, με τα εν γένει στείρα και συνεχώς εναλλασσόμενα εκπαιδευτικά συστήματα, με τα απαρχαιωμένα ακαδημαϊκά καθεστώτα που επί δεκαετίες εφαρμόστηκαν πάνω στους νέους-πειραματόζωα, στρεβλώθηκε σε σημαντικό βαθμό και η νοοτροπία των νέων γενιών. Τα όνειρα των νέων γενιών πολύ νωρίς προσέκρουσαν στην οδυνηρή πραγματικότητα του κομματισμού και της πολιτικής ανυπαρξίας.
Επίσης, με τα εν γένει στείρα και συνεχώς εναλλασσόμενα εκπαιδευτικά συστήματα, με τα απαρχαιωμένα ακαδημαϊκά καθεστώτα που επί δεκαετίες εφαρμόστηκαν πάνω στους νέους-πειραματόζωα, στρεβλώθηκε σε σημαντικό βαθμό και η νοοτροπία των νέων γενιών. Τα όνειρα των νέων γενιών πολύ νωρίς προσέκρουσαν στην οδυνηρή πραγματικότητα του κομματισμού και της πολιτικής ανυπαρξίας.
12. Μεταναστευτική πολιτική χωρίς προσαναντολισμό
Εκτός τούτων, ιδιαίτερα την τελευταία
δεκαπενταετία ναρκοθετήθηκε η κοινωνική συνοχή της χώρας. Η χρόνια
απουσία μεταναστευτικής πολιτικής και στρατηγικής βαφτίστηκε σε
πρωτοποριακό πολυπολιτισμικό μοντέλο, το οποίο όμως στερούνταν εμφανώς
σοβαρού στρατηγικού σχεδιασμού. Στρουθοκαμηλίζοντας και εθελοτυφλώντας
για δεκαετίες απέναντι στη λαίλαπα της παράνομης μετανάστευσης και των
παραπροϊόντων της, η Ελλάδα έφτασε σήμερα να κατέχει τον τίτλο της
παγκόσμιας πρωταθλήτριας ως προς την παράνομη μετανάστευση, με ό,τι αυτό
συνεπάγεται[27].
13. Εθνική πολιτική χωρίς μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό
Η προσήλωση της κυρίαρχης πολιτικής
εξουσίας στις πρακτικές, που σε αδρές γραμμές περιέγραψε ο αντιπρόεδρος
της κυβέρνησης, έχουν συμβάλει εκτός των άλλων και στη χρόνια απουσία
σοβαρής και συστηματικής πολιτικής βούλησης για τη συγκρότηση συμπαγούς
εθνικής στρατηγικής, τόσο στο εσωτερικό και πολύ περισσότερο στο
εξωτερικό μέτωπο. Συνέπεια αυτού αποτελεί η επιλογή της εφήμερα εύκολης
οδού του μονόπλευρου, ανιστόρητου ενδοτισμού της χώρας στα εθνικά
ζητήματα[28].
Μια τέτοια στάση όμως δεν εξασφαλίζει, παρά μόνο εφήμερους καρπούς μίας επίπλαστης ειρηνικής διαβίωσης, που είναι ειρηνική μόνο στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα η χώρα οδηγείται σταδιακά στην απεμπόληση εθνικών κεκτημένων, παρά το γεγονός ότι ως επί το πλείστον το διεθνές δίκαιο δικαιώνει τις ελληνικές θέσεις[29]. Αυτό ισχύει για παράδειγμα στο ζήτημα προσδιορισμού της υφαλοκρηπίδας, στην αδυναμία επέκτασης των εθνικών χωρικών υδάτων από 6 σε 12 ναυτικά μίλια λόγω του παράνομου casus belli της Τουρκίας, στον παράνομο διωγμό και την καταπίεση των ελληνικών μειονοτήτων στην Τουρκία, την Αλβανία κ.α., στην ασυδοσία του τουρκικού προξενείου στη Θράκη, στο ζήτημα της παράνομης κατοχής της Β. Κύπρου και στον αυθαίρετο σφετερισμό της ονομασίας, της ιστορίας και της πολιτιστικής ταυτότητας της Μακεδονίας από το νεοσυσταθέν κρατίδιο της FYROM.
Πρέπει να γίνει πλήρως αντιληπτό το πραγματικό βάθος των συνεπειών των πολιτικών πρακτικών εξαπάτησης, που αδρά περιγράφει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Οι εν λόγω συνέπειες σαφώς δεν περιορίζονται μόνο στον οικονομικό τομέα, όπου αποπροσανατολιστικά γίνεται προσπάθεια να μετατεθεί το βάρος αυτών. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η αρνητική επίδραση αυτών στην άσκηση συνεπούς πολιτικής στα κρίσιμα εθνικά θέματα. Και τούτο, διότι εκ των πραγμάτων σε μια πολύ κρίσιμη ιστορική καμπή η ήδη εξασθενημένη διεθνής θέση της χώρας αποδυναμώνεται ακόμη πλέον πιο έντονα. Έτσι, με ιστορικούς όρους, η παρούσα οικονομική κρίση μοιάζει να μην έχει τόση σημασία μπροστά στο διακύβευμα διαφύλαξης της ακεραιότητας της χώρας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Δε νοείται επομένως, με αφορμή το σκηνικό της οικονομικής κρίσης, η παραμικρή ολιγωρία μπροστά στο ενδεχόμενο εκχώρησης μέρους της εθνικής ανεξαρτησίας, σε αντίθεση με όσα η διεθνής νομιμότητα κατοχυρώνει για την Ελλάδα[30].
Μια τέτοια στάση όμως δεν εξασφαλίζει, παρά μόνο εφήμερους καρπούς μίας επίπλαστης ειρηνικής διαβίωσης, που είναι ειρηνική μόνο στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα η χώρα οδηγείται σταδιακά στην απεμπόληση εθνικών κεκτημένων, παρά το γεγονός ότι ως επί το πλείστον το διεθνές δίκαιο δικαιώνει τις ελληνικές θέσεις[29]. Αυτό ισχύει για παράδειγμα στο ζήτημα προσδιορισμού της υφαλοκρηπίδας, στην αδυναμία επέκτασης των εθνικών χωρικών υδάτων από 6 σε 12 ναυτικά μίλια λόγω του παράνομου casus belli της Τουρκίας, στον παράνομο διωγμό και την καταπίεση των ελληνικών μειονοτήτων στην Τουρκία, την Αλβανία κ.α., στην ασυδοσία του τουρκικού προξενείου στη Θράκη, στο ζήτημα της παράνομης κατοχής της Β. Κύπρου και στον αυθαίρετο σφετερισμό της ονομασίας, της ιστορίας και της πολιτιστικής ταυτότητας της Μακεδονίας από το νεοσυσταθέν κρατίδιο της FYROM.
Πρέπει να γίνει πλήρως αντιληπτό το πραγματικό βάθος των συνεπειών των πολιτικών πρακτικών εξαπάτησης, που αδρά περιγράφει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Οι εν λόγω συνέπειες σαφώς δεν περιορίζονται μόνο στον οικονομικό τομέα, όπου αποπροσανατολιστικά γίνεται προσπάθεια να μετατεθεί το βάρος αυτών. Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η αρνητική επίδραση αυτών στην άσκηση συνεπούς πολιτικής στα κρίσιμα εθνικά θέματα. Και τούτο, διότι εκ των πραγμάτων σε μια πολύ κρίσιμη ιστορική καμπή η ήδη εξασθενημένη διεθνής θέση της χώρας αποδυναμώνεται ακόμη πλέον πιο έντονα. Έτσι, με ιστορικούς όρους, η παρούσα οικονομική κρίση μοιάζει να μην έχει τόση σημασία μπροστά στο διακύβευμα διαφύλαξης της ακεραιότητας της χώρας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Δε νοείται επομένως, με αφορμή το σκηνικό της οικονομικής κρίσης, η παραμικρή ολιγωρία μπροστά στο ενδεχόμενο εκχώρησης μέρους της εθνικής ανεξαρτησίας, σε αντίθεση με όσα η διεθνής νομιμότητα κατοχυρώνει για την Ελλάδα[30].
V. Τα ελληνικά κόμματα και η Βουλή ως καθρέφτης της πολιτικής ασυνέπειας
Αν θεωρήσουμε ότι τα κόμματα και εν γένει
το ελληνικό κοινοβούλιο αποτελεί τον καθρέφτη άσκησης της πολιτικής
εξουσίας στην Ελλάδα, τότε αξίζει να διερευνηθούν και κάποια ακόμη
στοιχεία πέραν των παραπάνω τεχνοκρατικών κυρίως παραγόντων, που
επιβεβαιώνουν τη φαύλη εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το σύγχρονο
πολιτικό σύστημα.
1. Οικονομικά κομμάτων
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα πολιτικά
κόμματα ανήκουν στους ελάχιστους φορείς της ελληνικής κοινωνίας που δεν
πλήττονται οικονομικά από την κρίση. Πρόσφατα ελήφθη κυβερνητική απόφαση
για αύξηση της ετήσιας κρατικής επιχορήγησής τους, η οποία, από τα 37
εκατ. ευρώ που είχε περιοριστεί, θα φτάσει τελικά το 2010 στα 49 εκατ.
ευρώ. Δεν πρέπει επίσης να παραγνωρίζεται, ότι συνολικά τα πολιτικά
κόμματα χρωστούν 36 εκατ. ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο και 245 εκατ. ευρώ
στις τράπεζες[31].
Πολύ σοβαρό ζήτημα αποτελεί και το γεγονός ότι έως τώρα ο συστηματικός έλεγχος της διαφάνειας των οικονομικών των κομμάτων είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος. Είναι αναγκαία η αλλαγή του καθεστώτος ελέγχου χρηματοδότησης των κομμάτων, ώστε να εμποδιστούν κατά το δυνατόν φαινόμενα διαπλοκής της πολιτικής εξουσίας με οικονομικά ή άλλου είδους συμφέροντα.
Πολύ σοβαρό ζήτημα αποτελεί και το γεγονός ότι έως τώρα ο συστηματικός έλεγχος της διαφάνειας των οικονομικών των κομμάτων είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος. Είναι αναγκαία η αλλαγή του καθεστώτος ελέγχου χρηματοδότησης των κομμάτων, ώστε να εμποδιστούν κατά το δυνατόν φαινόμενα διαπλοκής της πολιτικής εξουσίας με οικονομικά ή άλλου είδους συμφέροντα.
2. Εξωπραγματικά προνόμια βουλευτών
Επιπλέον, ο πρόσφατος νόμος για το
ασφαλιστικό δεν άγγιξε στο ελάχιστο τους επαγγελματίες της πολιτικής. Οι
συνταξιούχοι βουλευτές είναι οι μοναδικοί Ελληνες που έχουν τη
δυνατότητα να λαμβάνουν παράλληλα και δεύτερη σύνταξη από το επάγγελμα
που ασκούν ή ασκούσαν, εφόσον δεν εργάζονταν στο Δημόσιο, ή και τρίτη
στην περίπτωση που ήταν συνδικαλιστές, πρώην δήμαρχοι ή πρώην νομάρχες
(χορηγίες). Όσοι βουλευτές είναι άνω των 65 χρόνων λαμβάνουν ταυτόχρονα
και βουλευτική αποζημίωση και βουλευτική σύνταξη. Μέσα στην τριετία
2010-2012 υπολογίζεται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ότι μπορεί
να δοθούν στους συνταξιούχους βουλευτές άλλα περίπου 80 εκατ. ευρώ που
διεκδικούν αναδρομικά, λόγω των αναδρομικών αυξήσεων που πήραν πρόσφατα
οι δικαστές.
Εκτός των άλλων είναι χαρακτηριστικό ότι οι βουλευτές δικαιούνται ατελώς ένα κινητό τηλέφωνο (μέχρι 200 ευρώ μηνιαίως), οκτώ σταθερές γραμμές τηλεφωνίας (μέχρι 12.000 ευρώ), αυτοκίνητο, δωρεάν διαμονή σε κεντρικό ξενοδοχείο (για τους βουλευτές της επαρχίας με κόστος 70 ευρώ ημερησίως), γραφείο εκτός Βουλής και γραφική ύλη, ταχυδρομική ατέλεια, ατέλεια στις μετακινήσεις με λεωφορεία, σιδηρόδρομο και ακτοπλοΐα, καθώς και 52 αεροπορικά εισιτήρια μετ’ επιστροφής για το νομό τους, εφόσον αυτός απέχει περισσότερα από 200 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Έχουν επίσης τη δυνατότητα λήψης άτοκων δανείων από τη Βουλή και χαμηλότοκων από τις τράπεζες[32].
Αμφισβητείται ακόμη και η συνεπής τήρηση του κανονισμού της Βουλής από τους ίδιους τους βουλευτές. Ενώ ο κανονισμός προβλέπει ότι, αν ένας βουλευτής απουσιάσει αδικαιολόγητα σε περισσότερες από πέντε συνεδριάσεις το μήνα, παρακρατείται υποχρεωτικά για κάθε απουσία το 1/30 της μηνιαίας αποζημίωσής του, στην πράξη όμως η διάταξη αυτή δεν φαίνεται να έχει εφαρμοστεί έως τώρα. Παρά το γεγονός ότι πολύ συχνά παρατηρείται η θλιβερή εικόνα, τα νομοσχέδια να συζητούνται και να ψηφίζονται σε άδεια έδρανα, επίσημα δεν έχει σημειωθεί καμία υπέρβαση της συγκεκριμένης διάταξης. Την ίδια στιγμή δε γίνεται επαρκής έλεγχος στο «πόθεν έσχες» και στους τραπεζικούς λογαριασμούς των βουλευτών. Οι δε μετοχές που ανήκουν σε βουλευτούς συχνά δεν μπορούν να ελεγχθούν, διότι κατά κανόνα είναι ανώνυμες[33].
Εκτός των άλλων είναι χαρακτηριστικό ότι οι βουλευτές δικαιούνται ατελώς ένα κινητό τηλέφωνο (μέχρι 200 ευρώ μηνιαίως), οκτώ σταθερές γραμμές τηλεφωνίας (μέχρι 12.000 ευρώ), αυτοκίνητο, δωρεάν διαμονή σε κεντρικό ξενοδοχείο (για τους βουλευτές της επαρχίας με κόστος 70 ευρώ ημερησίως), γραφείο εκτός Βουλής και γραφική ύλη, ταχυδρομική ατέλεια, ατέλεια στις μετακινήσεις με λεωφορεία, σιδηρόδρομο και ακτοπλοΐα, καθώς και 52 αεροπορικά εισιτήρια μετ’ επιστροφής για το νομό τους, εφόσον αυτός απέχει περισσότερα από 200 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Έχουν επίσης τη δυνατότητα λήψης άτοκων δανείων από τη Βουλή και χαμηλότοκων από τις τράπεζες[32].
Αμφισβητείται ακόμη και η συνεπής τήρηση του κανονισμού της Βουλής από τους ίδιους τους βουλευτές. Ενώ ο κανονισμός προβλέπει ότι, αν ένας βουλευτής απουσιάσει αδικαιολόγητα σε περισσότερες από πέντε συνεδριάσεις το μήνα, παρακρατείται υποχρεωτικά για κάθε απουσία το 1/30 της μηνιαίας αποζημίωσής του, στην πράξη όμως η διάταξη αυτή δεν φαίνεται να έχει εφαρμοστεί έως τώρα. Παρά το γεγονός ότι πολύ συχνά παρατηρείται η θλιβερή εικόνα, τα νομοσχέδια να συζητούνται και να ψηφίζονται σε άδεια έδρανα, επίσημα δεν έχει σημειωθεί καμία υπέρβαση της συγκεκριμένης διάταξης. Την ίδια στιγμή δε γίνεται επαρκής έλεγχος στο «πόθεν έσχες» και στους τραπεζικούς λογαριασμούς των βουλευτών. Οι δε μετοχές που ανήκουν σε βουλευτούς συχνά δεν μπορούν να ελεγχθούν, διότι κατά κανόνα είναι ανώνυμες[33].
3. Το προνομιακό καθεστώς των υπαλλήλων της Βουλής
Επίσης ενδεικτικό του τρόπου, κατά τον
οποίο οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι του λαού αντιλαμβάνονται το
Δημόσιο, αποτελεί το γεγονός, ότι την τελευταία πενταετία, ο αριθμός των
μόνιμων υπαλλήλων της Βουλής διπλασιάστηκε με διακομματική συναίνεση.
Εκτός από τους 1.200 αποσπασμένους δημοσίους υπαλλήλους και τους
επιστημονικούς συνεργάτες των βουλευτών, άλλοι 1.340, που έχουν
προσληφθεί χωρίς κάποιον διαγωνισμό, ανήκουν στο μόνιμο προσωπικό της
Βουλής. Αποτελεί μάλιστα κοινό μυστικό ότι δεν προσέρχονται όλοι οι
υπάλληλοι στην εργασία τους, διότι απλούστατα δεν επαρκεί ο διαθέσιμος
χώρος.
Σημειώνεται ότι μόνο οι 1.340 μη αποσπασμένοι υπάλληλοι της Βουλής θα στοιχίσουν το 2010 στο ελληνικό Δημόσιο 54 εκατ. ευρώ. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο νεοπροσλαμβανόμενος στη Βουλή που έχει τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση (π.χ. προσωπικό καθαριότητας) λαμβάνει καθάρα το ποσό των 1.900 ευρώ το μήνα. Υπολογίζεται ότι το 2010, οι υπάλληλοι της Βουλής (μόνιμοι, μετακλητοί, εξωτερικοί συνεργάτες) θα κοστίσουν συνολικά στο ελληνικό Δημόσιο περίπου 106 εκατ. ευρώ.
Ακόμη, πέρα από τους δύο επιπλέον μισθούς (15ο και 16ο), που τελευταία ενσωματώθηκαν με τη μορφή επιδόματος στη βασική αποζημίωση, οι υπάλληλοι της Βουλής απολαμβάνουν μια σειρά από άλλα προνόμια. Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία στιγμή εξαιρέθηκαν από την υποχρεωτική υπαγωγή τους στον κλάδο κύριας σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ακόμα και όσοι θα προσληφθούν από το 2011 και μετά. Σημειώνεται επίσης, ότι υπάλληλοι της Βουλής συνταξιοδοτούνται έπειτα από 28,5 χρόνια υπηρεσίας και λαμβάνουν από το ταμείο αρωγής υπαλλήλων της Βουλής (ΤΑΥΒ) ένα εφάπαξ ίσο με δύο μηνιαίους μισθούς για κάθε έτος ασφάλισης (περίπου 100.000 – 150.000 ευρώ ο καθένας)[34].
Τα παραπάνω φαινόμενα έχουν μεταξύ άλλων ως συνέπεια και την καταρράκωση του κύρους των κομμάτων, του ελληνικού κοινοβουλίου και εν γένει των κρατικών θεσμών απέναντι στο λαό.
Σημειώνεται ότι μόνο οι 1.340 μη αποσπασμένοι υπάλληλοι της Βουλής θα στοιχίσουν το 2010 στο ελληνικό Δημόσιο 54 εκατ. ευρώ. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο νεοπροσλαμβανόμενος στη Βουλή που έχει τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση (π.χ. προσωπικό καθαριότητας) λαμβάνει καθάρα το ποσό των 1.900 ευρώ το μήνα. Υπολογίζεται ότι το 2010, οι υπάλληλοι της Βουλής (μόνιμοι, μετακλητοί, εξωτερικοί συνεργάτες) θα κοστίσουν συνολικά στο ελληνικό Δημόσιο περίπου 106 εκατ. ευρώ.
Ακόμη, πέρα από τους δύο επιπλέον μισθούς (15ο και 16ο), που τελευταία ενσωματώθηκαν με τη μορφή επιδόματος στη βασική αποζημίωση, οι υπάλληλοι της Βουλής απολαμβάνουν μια σειρά από άλλα προνόμια. Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία στιγμή εξαιρέθηκαν από την υποχρεωτική υπαγωγή τους στον κλάδο κύριας σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ακόμα και όσοι θα προσληφθούν από το 2011 και μετά. Σημειώνεται επίσης, ότι υπάλληλοι της Βουλής συνταξιοδοτούνται έπειτα από 28,5 χρόνια υπηρεσίας και λαμβάνουν από το ταμείο αρωγής υπαλλήλων της Βουλής (ΤΑΥΒ) ένα εφάπαξ ίσο με δύο μηνιαίους μισθούς για κάθε έτος ασφάλισης (περίπου 100.000 – 150.000 ευρώ ο καθένας)[34].
Τα παραπάνω φαινόμενα έχουν μεταξύ άλλων ως συνέπεια και την καταρράκωση του κύρους των κομμάτων, του ελληνικού κοινοβουλίου και εν γένει των κρατικών θεσμών απέναντι στο λαό.
VΙ. Εξεταστικές επιτροπές χωρίς αντίκρισμα
Πρόσφατα ήλθε στο προσκήνιο πρόταση της
κυβέρνησης για σύσταση μιας ακόμα εξεταστικής επιτροπής, αυτή τη φορά
για τη διερεύνηση των διεργασιών που οδήγησαν στη γνωστοποίηση των
παραποιημένων στατιστικών στοιχείων της ελληνικής οικονομίας προς την
ΕΕ, αλλά και στις αδιαφανείς συναλλαγές του ελληνικού κράτους με την
Golden Sachs. Ενώ αρχικά είχε προταθεί η εξέταση των στοιχείων από το
έτος 2001, ύστερα από εσωκομματικές προστριβές η κυβέρνηση φαίνεται να
υποχωρεί από την αρχική της θέση, επιδιώκωντας μόνο την εξέταση
στοιχείων της περιόδου 2007-2009[35]. Είναι γνωστό όμως από την πορεία
του κοινοβουλευτικού βίου της χώρας, ότι το «άθλημα» σύστασης
εξεταστικών επιτροπών, δεν κατέληξε μέχρι σήμερα στην απόδοση ξεκάθαρων
πολιτικών και νομικών ευθυνών σε πρόσωπα του δημόσιου βίου, ούτε και
συντέλεσε στην αλλαγή νοοτροπίας του πολιτικού συστήματος. Μάλλον
εξυπηρέτησε εφήμερα μικροπολιτικά συμφέροντα, ενώ με τον τρόπο που τα
ζητήματα διερευνήθηκαν δηλητηριάστηκε περαιτέρω ο δημόσιος βίος και η
κοινή γνώμη αποπροσανατολίστηκε από τον καταλογισμό των κύριων υπαιτίων
της κρίσης, που έχουν φροντίσει να προστατεύονται με το θεσμό της
δικαστικής ασυλίας.
Καθίσταται σαφές ότι η σήψη του πολιτικού συστήματος δεν εξυγιαίνεται με επιτροπές. Είναι ενδειτικό ότι μέσα στα 36 μεταπολιτευτικά χρόνια, προτάθηκαν 28 εξεταστικές και προανακριτικές επιτροπές, 6 απορρίφθηκαν, σε 8 περιπτώσεις δεν εκδόθηκε πόρισμα ή αυτό δεν πέρασε στα πρακτικά. Σε 3 περιπτώσεις η υπόθεση έκλεισε χωρίς καμία συνέπεια και σε άλλες 3 υπήρξε αδιέξοδο, αφού τα πορίσματα ήταν όσα και τα κόμματα. Μέσα σε αυτά τα χρόνια μόνο πέντε πολιτικοί παραπέμφθηκαν στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο και από αυτούς δεν καταδικάστηκε κανείς[36]. Υπό αυτό το πρίσμα, η σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την αναζήτηση των μηχανισμών – φαντασμάτων που παραποίησαν τα οικονομικα στατιστικά στοιχεία της οικονομίας είναι τούτη τη στιγμή ζήτημα δευτερεύον.
Εφόσον φαίνεται όμως ότι οι πολιτικοί ηγέτες επιμένουν με ζήλο στη σκιαμαχία των εξεταστικών επιτροπών που αφορούν στα οικονομικά στοιχεία, εύλογα διερωτάται ο μέσος πολίτης: Γιατί άραγε δε συστήνεται διακομματικά εξεταστική επιτροπή με κύριο αντικείμενο τον εντοπισμό όσων συνέπραξαν σε παράνομους διορισμούς στο δημόσιο τομέα και όσων συμμετείχαν στη διασπάθιση των δημόσιων πόρων και τη στρέβλωση της ελληνικής οικονομίας, κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης;
Η προετεινόμενη διερεύνηση θα πρέπει να συνδυαστεί με την εξακρίβωση του ακριβούς οικονομικού κόστους, που οι μεθοδεύσεις αυτές επέφεραν στη δημόσια οικονομία. Για ιστορικούς και πολιτειακούς λόγους είναι ουσιώδες και επιτακτικό να αποδοθούν συγκεκριμένες ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα για την άσκηση των πρακτικών που ασυνείδητα επισημαίνει και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Είναι αναγκαίο να γίνει επιτέλους γνωστό σε ποιο βαθμό, πότε και με ποιον ακριβώς τρόπο φορείς του πολιτικού και κομματικού συστήματος προέβησαν σε αλόγιστη σπατάλη του δημόσιου πλούτου. Με αυτόν τον τρόπο ο ελληνικός λαός και οι πολιτικοί παράγοντες θα λάμβαναν ένα ιστορικό μάθημα, ώστε στο μέλλον να αποτρέπονται κατά το δυνατό ανάλογες πρακτικές.
Αν υπήρχε πραγματική πολιτική βούληση κάθαρσης της πολιτικής ζωής, η αρχή θα μπορούσε να έχει ήδη γίνει με τον εντοπισμό των πολιτικών ή ανώτερων διοικητικών προσώπων που επί χρόνια ενέκριναν αυθαίρετα διορισμούς σε νεκρές δημόσιες θέσεις και δημόσιους οργανισμούς-φαντάσματα, για να εξαγοράζουν ψήφους και θώκους. Οι υπογραφές πολλών από αυτούς υπάρχουν στα σχετικά κρατικά έγγραφα και ΦΕΚ, αλλά και σε ύποπτες πράξεις και παραλείψεις που συντέλεσαν στη διασπάθιση του δημόσιου χρήματοςπλούτου. Απομένει η συστηματική μελέτη, επεξεργασία και διασταύρωση των στοιχείων από τις αρμόδιες αρχές, που θα πρέπει να γίνει σε αγαστή διακομματική συνεργασία, ώστε να είναι αποτελεσματική.
Ποίος όμως άραγε κομματικό-πολιτικός μηχανισμός εξουσίας είναι έτοιμος να βγάλει έμπρακτα τα «απλυτά» του στη φόρα;
Καθίσταται σαφές ότι η σήψη του πολιτικού συστήματος δεν εξυγιαίνεται με επιτροπές. Είναι ενδειτικό ότι μέσα στα 36 μεταπολιτευτικά χρόνια, προτάθηκαν 28 εξεταστικές και προανακριτικές επιτροπές, 6 απορρίφθηκαν, σε 8 περιπτώσεις δεν εκδόθηκε πόρισμα ή αυτό δεν πέρασε στα πρακτικά. Σε 3 περιπτώσεις η υπόθεση έκλεισε χωρίς καμία συνέπεια και σε άλλες 3 υπήρξε αδιέξοδο, αφού τα πορίσματα ήταν όσα και τα κόμματα. Μέσα σε αυτά τα χρόνια μόνο πέντε πολιτικοί παραπέμφθηκαν στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο και από αυτούς δεν καταδικάστηκε κανείς[36]. Υπό αυτό το πρίσμα, η σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την αναζήτηση των μηχανισμών – φαντασμάτων που παραποίησαν τα οικονομικα στατιστικά στοιχεία της οικονομίας είναι τούτη τη στιγμή ζήτημα δευτερεύον.
Εφόσον φαίνεται όμως ότι οι πολιτικοί ηγέτες επιμένουν με ζήλο στη σκιαμαχία των εξεταστικών επιτροπών που αφορούν στα οικονομικά στοιχεία, εύλογα διερωτάται ο μέσος πολίτης: Γιατί άραγε δε συστήνεται διακομματικά εξεταστική επιτροπή με κύριο αντικείμενο τον εντοπισμό όσων συνέπραξαν σε παράνομους διορισμούς στο δημόσιο τομέα και όσων συμμετείχαν στη διασπάθιση των δημόσιων πόρων και τη στρέβλωση της ελληνικής οικονομίας, κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης;
Η προετεινόμενη διερεύνηση θα πρέπει να συνδυαστεί με την εξακρίβωση του ακριβούς οικονομικού κόστους, που οι μεθοδεύσεις αυτές επέφεραν στη δημόσια οικονομία. Για ιστορικούς και πολιτειακούς λόγους είναι ουσιώδες και επιτακτικό να αποδοθούν συγκεκριμένες ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα για την άσκηση των πρακτικών που ασυνείδητα επισημαίνει και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Είναι αναγκαίο να γίνει επιτέλους γνωστό σε ποιο βαθμό, πότε και με ποιον ακριβώς τρόπο φορείς του πολιτικού και κομματικού συστήματος προέβησαν σε αλόγιστη σπατάλη του δημόσιου πλούτου. Με αυτόν τον τρόπο ο ελληνικός λαός και οι πολιτικοί παράγοντες θα λάμβαναν ένα ιστορικό μάθημα, ώστε στο μέλλον να αποτρέπονται κατά το δυνατό ανάλογες πρακτικές.
Αν υπήρχε πραγματική πολιτική βούληση κάθαρσης της πολιτικής ζωής, η αρχή θα μπορούσε να έχει ήδη γίνει με τον εντοπισμό των πολιτικών ή ανώτερων διοικητικών προσώπων που επί χρόνια ενέκριναν αυθαίρετα διορισμούς σε νεκρές δημόσιες θέσεις και δημόσιους οργανισμούς-φαντάσματα, για να εξαγοράζουν ψήφους και θώκους. Οι υπογραφές πολλών από αυτούς υπάρχουν στα σχετικά κρατικά έγγραφα και ΦΕΚ, αλλά και σε ύποπτες πράξεις και παραλείψεις που συντέλεσαν στη διασπάθιση του δημόσιου χρήματοςπλούτου. Απομένει η συστηματική μελέτη, επεξεργασία και διασταύρωση των στοιχείων από τις αρμόδιες αρχές, που θα πρέπει να γίνει σε αγαστή διακομματική συνεργασία, ώστε να είναι αποτελεσματική.
Ποίος όμως άραγε κομματικό-πολιτικός μηχανισμός εξουσίας είναι έτοιμος να βγάλει έμπρακτα τα «απλυτά» του στη φόρα;
VII. Θεσμοθέτηση ελέγχου της διοίκησης από τoν φορολογούμενο πολίτη;
Πέραν όμως των ανωτέρω, θα έπρεπε
συγχρόνως να δημιουργηθεί ένα ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα
επιτρέπει στον Έλληνα φορολογούμενο, όχι μόνο να λαμβάνει γνώση των
κρίσιμων διοικητικών πράξεων της διοίκησης, αλλά και να έχει τη
δυνατότητα να ελέγχει δικαστικά ή και εξωδικαστικά κρίσιμες πράξεις ή
αποφάσεις της διοίκησης, που αφορούν λ.χ. στον τρόπο της οικονομικής
διαχείρισης των δημόσιων πόρων, όπως ορίζεται στον κρατικό
προϋπολογισμό. Για τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσε να προβλέπεται ειδικά
η διεύρυνση του έννομου συμφέροντος για τους Έλληνες φορολογούμενους. Ο
θεσμός ανεξάρτητων αρχών, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη κ.α. έχει
περιορισμένες δυνατότητες ελέγχου της Διοίκησης και εκ των πραγμάτων δεν
δύναται να αποτρέψει αποτελεσματικά, υπό τις σημερινές συνθήκες, τις
ατασθαλίες του ελληνικού Δημοσίου[37].
Ο Έλληνας φορολογούμενος θα πρέπει να έχει όχι μόνο δικαίωμα πληροφόρησης κρίσιμων στοιχείων ως προς τον τρόπο διάθεσης και αξιοποίησης των φόρων και των εισφορών, που καταβάλλει στο κράτος. Θα πρέπει να έχει και διευρυμένο δικαίωμα άμεσου ελέγχου των σχετικών κρίσιμων διαχειριστικών πράξεων της διοίκησης, όπου αυτό είναι δυνατό. Η δε διοίκηση θα πρέπει να λογοδοτεί για τα πεπραγμένα της ανα πάσα στιγμή απέναντι στον πολίτη, ώστε να ελαττωθούν κατά το δυνατό τα περιθώρια διοικητικής αυθαιρεσίας.
Ο πρόσφατος νόμος 3861/2010[38], που καθιερώνει την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί και αξιοποιηθεί σωστά από την κοινωνία των ενεργών πολίτών. Θα μπορούσε να αποτελεί ένα αρχικό βήμα για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της παραπάνω πρότασης. Σε κάθε περίπτωση πάντως το συγκεκριμένο νομοθέτημα δείχνει, ότι η υλοποίηση μιας τέτοιας πρότασης, υπό προϋποθέσεις, δεν είναι εντελώς ανέφικτη.
Η εμπεριστατωμένη θεμελίωση όμως μιας τέτοιας προτεινόμενης δυνατότητας απαιτεί εκτενέστερη ανάλυση, που εκφέυγει των ορίων αυτού του άρθρου.
Ο Έλληνας φορολογούμενος θα πρέπει να έχει όχι μόνο δικαίωμα πληροφόρησης κρίσιμων στοιχείων ως προς τον τρόπο διάθεσης και αξιοποίησης των φόρων και των εισφορών, που καταβάλλει στο κράτος. Θα πρέπει να έχει και διευρυμένο δικαίωμα άμεσου ελέγχου των σχετικών κρίσιμων διαχειριστικών πράξεων της διοίκησης, όπου αυτό είναι δυνατό. Η δε διοίκηση θα πρέπει να λογοδοτεί για τα πεπραγμένα της ανα πάσα στιγμή απέναντι στον πολίτη, ώστε να ελαττωθούν κατά το δυνατό τα περιθώρια διοικητικής αυθαιρεσίας.
Ο πρόσφατος νόμος 3861/2010[38], που καθιερώνει την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί και αξιοποιηθεί σωστά από την κοινωνία των ενεργών πολίτών. Θα μπορούσε να αποτελεί ένα αρχικό βήμα για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της παραπάνω πρότασης. Σε κάθε περίπτωση πάντως το συγκεκριμένο νομοθέτημα δείχνει, ότι η υλοποίηση μιας τέτοιας πρότασης, υπό προϋποθέσεις, δεν είναι εντελώς ανέφικτη.
Η εμπεριστατωμένη θεμελίωση όμως μιας τέτοιας προτεινόμενης δυνατότητας απαιτεί εκτενέστερη ανάλυση, που εκφέυγει των ορίων αυτού του άρθρου.
VIII. Αντί επιλόγου
Yπάρχει ελπίδα; Μια πρώτη ανάγνωση του μηνύματος των εκλογών της 07.11.2010
Παρά τη σχετική έως τώρα νωχελικότητα του
λαού, η πορεία των εξελίξεων δείχνει ότι το τελευταίο διάστημα
συνειδητοποιείται ολοένα και περισσότερο από τους Έλληνες πολίτες, ότι η
θεραπεία που αυθαίρετα και ερήμην τους συστήνεται για διέξοδο από την
κρίση, είναι συνέχεια και όχι λύση της ασθένειας που έχει διαγνωστεί. Αν
ο σκοπός της πολιτικής είναι η (προσωρινή) ειρήνευση της κοινωνικής
σύγκρουσης και η προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, τότε μάλλον
βρισκόμαστε ήδη προς το τέλος άσκησης της σύγχρονης πολιτικής, όπως
τουλάχιστον την έχουμε συνηθήσει να ασκείται τις τελευταίες
μεταπολιτευτικές δεκαετίες στη χώρα. Η άσκηση της πολιτικής
εκτροχιάστηκε από το σκοπό της και τη φυσική της πορεία.
Η συγκρότηση ουσιαστικής λαϊκής
αντίδρασης είναι ζήτημα χρόνου και δρομολογείται από την αμετανόητη
πορεία των συνεχιζόμενων άστοχων επιλογών της πολιτικής εξουσίας. Ο
σπόρος του δέντρου της αθλιότητας που έχει φυτευτεί στη χώρα, ο οποίος
για δεκαετίες με μεθοδεύσεις και τεχνάσματα καλλιεργείται, έχει ήδη
σαπίσει και βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της αποσύνθεσης. Ήδη οι
ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες της εξουσιαστικής ολιγαρχίας, που
έχει οδηγήσει τη χώρα στη σημερινή εξαθλίωση, αρχίζουν να
αντιλαμβάνονται ότι διάλεξαν λάθος τόπο να πειραματιστούν. Είναι
χαρακτηριστικό ότι μετά την συνταγματικά αμφίσβητούμενη κήρυξη πρόωρων
εθνικών εκλογών τον Οκτώβρη 2009 από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή[39],
που στην ουσία οδήγησε στην εκούσια παράδοση της εξουσίας στην τότε
αξιωματική αντιπολίτευση, η τωρινή κυβέρνηση 1 χρόνο περίπου μετα την
ανάληψη της εξουσίας ενόψει της λαϊκής οργής απέναντι στην εξουσιαστική
αυθαιρεσία, φαίνεται να αναζητά διέξοδο διαφυγής, θέτοντας και πάλι
πρόωρα το ψευδοδίλημμα προσφυγής στις κάλπες. Η δεδομένη αγανάκτηση του
λαού για τους υπεύθυνους της κρίσης πρέπει όμως να μετατραπεί από απαθή
αποστασιοποίηση από τα κοινά, σε ενεργό και αποτελεσματική δράση.
Τα μηνύματα των πρόσφατων αυτοδιοικητικών εκλογών είναι δηλωτικά της απαξίωσης του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος από τον λαό. Οι υποκριτικές δηλώσεις περί δήθεν ικανοποίησης και επιτυχίας όλων των πολιτικών αρχηγών από το εκλογικό αποτέλεσμα δεν μπορούν να καλύψουν ούτε το σαθρό σκηνικό του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος ούτε την κυρίαρχη εικόνα απαξίωσης και αποδοκιμασίας της πολιτικής εξουσίας από τους Έλληνες πολίτες. Πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνευθεί το γεγονός, ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές της 07.11.2010 το ποσοστό της αποχής ξεπέρασε το 40% του συνόλου των ψηφοφόρων, ενώ τα λευκά και τα άκυρα άγγιξαν το 9% στις περιφερειακές εκλογές και το 5,3% στις δημοτικές εκλογές. Αυτά τα ποσοστά αποχής είναι πρωτόγνωρα και πρωτοφανή ιστορικά για τον μεταπολιτευτικό δημόσιο βίο της χώρας. Είναι ενδεικτικό ότι στις αντίστοιχες εκλογές του 2006 η αποχή κυμαινόταν στο 28%[40]. Τούτο αποτελεί ένα ακόμη σημείο που ίσως μεσοπρόθεσμα να προμηνύει αλλαγές στα ελληνικά πολιτικά δρώμενα. Το υψηλό αυτό ποσοστό αποχής από τις καλπές είναι πιθανό να σημαίνει, ότι ο λαός αρχίζει να αντιλαμβάνεται πλέον έμπρακτα τη νοσηρότητα του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος, από την οποία θέλει συνειδητά ή ασυνείδητα να απέχει.
Η αποχή αυτή δεν υποδηλώνει απαραίτητα την αδιαφορία του ελληνικού λαού απέναντι στην πολιτική με την ευρεία έννοια. Πρέπει να εκληφθεί μάλλον ως ύστατη στάση διαμαρτυρίας του εκλογικού σώματος απέναντι στο ετοιμόρροπο σύγχρονο πολιτικό σύστημα. Πρέπει να εκληφθεί ως έσχατο μήνυμα έκκλησης για αλλαγή της αλλοτριωμένης νοοτροπίας της πολιτικής εξουσίας εκ των έσω. Διαφορετικά είναι πολύ πιθανό, η αλλαγή να έλθει αναπάντεχα από το «πεζοδρόμιο».
Επειδή όμως η συντήρηση της υπάρχουσας πολιτικής νοοτροπίας εξυπηρετείται στην πράξη και επουδενί απειλείται από φαινόμενα, όπως η μαζική αποχή, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η εμπειρία των εκλογών στις Η.Π.Α. κ.α., θα ήταν πιο πρόσφορο οι σκεπτόμενοι πολίτες, που έχουν επιλέξει ως τρόπο έκφρασης της δυσαρέσκειας τους στο σύγχρονο πολιτικό σύστημα την αποχή από την εκλογική διαδικασία, να συμμετέχουν ενεργά στην εκλογική διαδικασία ψηφίζοντας έστω το μη χείριστον. Είναι δεδομένο, ότι καμία ουσιαστική μεταβολή των δημοσίων πραγμάτων δεν έγινε μέσω της παθητικής αποχής.
Ο αείμνηστος στρατηγός Μακρυγιάννης γράφει με νόημα στα «Απομνημονεύματά» του: «Παλαιόθεν ως τώρα, όλα τα θηρία πολεμούν να μας φάνε και δε μπορούνε. Τρώνε, τρώνε, μα μένει πάντα μαγιά. Αυτή η μαγιά είναι η σπίθα που έφερε το θάμα». Η υγιής ελληνική κοινωνία, που δεν έχει πάψει ακόμη να «συλλογάται ελεύθερα» και αρά «καλά», κατά τον Ρήγα Βελεστινλή, μαρτυρεί ότι αυτή η «μαγιά» δεν έχει εξαντληθεί στο ζόφο των ημερών μας. Αυτή αποτελεί τη νέα σπίθα, που μπορεί να φέρει το “θάμα”, όταν νομοτελειακά θα της δοθεί η ευκαιρία.
Τα μηνύματα των πρόσφατων αυτοδιοικητικών εκλογών είναι δηλωτικά της απαξίωσης του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος από τον λαό. Οι υποκριτικές δηλώσεις περί δήθεν ικανοποίησης και επιτυχίας όλων των πολιτικών αρχηγών από το εκλογικό αποτέλεσμα δεν μπορούν να καλύψουν ούτε το σαθρό σκηνικό του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος ούτε την κυρίαρχη εικόνα απαξίωσης και αποδοκιμασίας της πολιτικής εξουσίας από τους Έλληνες πολίτες. Πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνευθεί το γεγονός, ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές της 07.11.2010 το ποσοστό της αποχής ξεπέρασε το 40% του συνόλου των ψηφοφόρων, ενώ τα λευκά και τα άκυρα άγγιξαν το 9% στις περιφερειακές εκλογές και το 5,3% στις δημοτικές εκλογές. Αυτά τα ποσοστά αποχής είναι πρωτόγνωρα και πρωτοφανή ιστορικά για τον μεταπολιτευτικό δημόσιο βίο της χώρας. Είναι ενδεικτικό ότι στις αντίστοιχες εκλογές του 2006 η αποχή κυμαινόταν στο 28%[40]. Τούτο αποτελεί ένα ακόμη σημείο που ίσως μεσοπρόθεσμα να προμηνύει αλλαγές στα ελληνικά πολιτικά δρώμενα. Το υψηλό αυτό ποσοστό αποχής από τις καλπές είναι πιθανό να σημαίνει, ότι ο λαός αρχίζει να αντιλαμβάνεται πλέον έμπρακτα τη νοσηρότητα του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος, από την οποία θέλει συνειδητά ή ασυνείδητα να απέχει.
Η αποχή αυτή δεν υποδηλώνει απαραίτητα την αδιαφορία του ελληνικού λαού απέναντι στην πολιτική με την ευρεία έννοια. Πρέπει να εκληφθεί μάλλον ως ύστατη στάση διαμαρτυρίας του εκλογικού σώματος απέναντι στο ετοιμόρροπο σύγχρονο πολιτικό σύστημα. Πρέπει να εκληφθεί ως έσχατο μήνυμα έκκλησης για αλλαγή της αλλοτριωμένης νοοτροπίας της πολιτικής εξουσίας εκ των έσω. Διαφορετικά είναι πολύ πιθανό, η αλλαγή να έλθει αναπάντεχα από το «πεζοδρόμιο».
Επειδή όμως η συντήρηση της υπάρχουσας πολιτικής νοοτροπίας εξυπηρετείται στην πράξη και επουδενί απειλείται από φαινόμενα, όπως η μαζική αποχή, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η εμπειρία των εκλογών στις Η.Π.Α. κ.α., θα ήταν πιο πρόσφορο οι σκεπτόμενοι πολίτες, που έχουν επιλέξει ως τρόπο έκφρασης της δυσαρέσκειας τους στο σύγχρονο πολιτικό σύστημα την αποχή από την εκλογική διαδικασία, να συμμετέχουν ενεργά στην εκλογική διαδικασία ψηφίζοντας έστω το μη χείριστον. Είναι δεδομένο, ότι καμία ουσιαστική μεταβολή των δημοσίων πραγμάτων δεν έγινε μέσω της παθητικής αποχής.
Ο αείμνηστος στρατηγός Μακρυγιάννης γράφει με νόημα στα «Απομνημονεύματά» του: «Παλαιόθεν ως τώρα, όλα τα θηρία πολεμούν να μας φάνε και δε μπορούνε. Τρώνε, τρώνε, μα μένει πάντα μαγιά. Αυτή η μαγιά είναι η σπίθα που έφερε το θάμα». Η υγιής ελληνική κοινωνία, που δεν έχει πάψει ακόμη να «συλλογάται ελεύθερα» και αρά «καλά», κατά τον Ρήγα Βελεστινλή, μαρτυρεί ότι αυτή η «μαγιά» δεν έχει εξαντληθεί στο ζόφο των ημερών μας. Αυτή αποτελεί τη νέα σπίθα, που μπορεί να φέρει το “θάμα”, όταν νομοτελειακά θα της δοθεί η ευκαιρία.
}* Ο Ελευθέριος Δικαίος είναι δικηγόρος, LL.M., Υποψ. Δ.Ν.
el_dikaios@yahoo.com
δημοσιεύτηκε στο Aντίβαρο, 10.11.2010
Υποσημειώσεις
[1] Το παραπάνω κείμενο
φέρεται ότι είναι απόσπασμα από επιστολή του Ρωμαίου συγκλητικού
Μενένιου Απίου προς τον Ρωμαίο ανθύπατο Ατίλιο Νάβιο, σε μετάφραση
Κων/νου Τσάτσου. Κατά τη γνώμη του Γ. Μαρίνου, ο Κων/νος Τσάτσος
φαίνεται να παραδέχθηκε λίγο πριν από τον θάνατό του ότι δεν πρόκειται
για μετάφραση ρωμαϊκού κειμένου αλλά για προσωπικές σκέψεις του. Βλ.
σχετικά: Γ. Μαρίνος, Μάταιες προειδοποιήσεις, Το Βήμα, 05.09.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=123&artId=352485&dt=05/09/2010 . Ολόκληρο το κείμενο είναι προσβάσιμο σε: http://www.diodos.gr/content/view/197/72/ .
[2] Πρβλ. ενδεικτικά: Έθνος, «Τα φάγαμε μαζί με προσλήψεις», 22.09.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&pubid=31756950&subid=2 .
[3] Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 .
[4] Πρβλ. ενδεικτικά: Ν. Μαριάς, Κρίση αντιπροσώπευσης και διακυβέρνηση με Προεδρικά Διατάγματα Επίκαιρα, 01.07.2010 http://m-epikaira.gr/2010/07/%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%8E%CF%80%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%85%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BD/, ο ίδιος, Το νέο Μνημόνιο-τελεσίγραφο του ΔΝΤ, Επίκαιρα 09.09.2010, http://m-epikaira.gr/2010/09/το-νέο-μνημόνιο-τελεσίγραφο-του-δντ/ , με περαιτέρω παραπομπές, Κ. Χρυσόγονος, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2010,αναδημοσίευση σε: http://kratosdikaioukaimnimonio.blogspot.com .
[5] Πρβλ. Κ. Δουζίνας, Ομιλία με θέμα το Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/μίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
[6] Πρβλ. ενδεικτικά: Α. Αθανασόπουλος, Ναόμι Κλάιν: «Σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι», Το Βήμα, 02.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?artId=357999&ct=32&dt=02%2F10%2F2010&pid=2 . Πρβλ. N. Klein, The shock doctrine: The rise of disaster capitalism, New York, 2007.
[7] Πρβλ. Κ. Δουζίνας, Ομιλία με θέμα: Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/ίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
[8] Πρβλ. Β. Ράπανος, Μέγεθος και εύρος δημοσίου τομέα, ΙΟΒΕ, Νοέμβριος 2009, http://www.iobe.gr/media/delttyp/keimerg1.pdf , Τ. Φωτόπουλος, Ο μύθος του Δημοσίου ως του μεγάλου ασθενούς, Ελευθεροτυπία, 13.08.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=192763 . Με βάση την πρόσφατη απογραφή του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, ο δημόσιος τομέας φαίνεται ότι αγγίζει το ποσοστό του 15% του ενεργού πληθυσμού.
[9] Πρβλ. Θ. Τσέκος, Η διαρκής ελληνική διοικητική κρίση: Περί της μεταρρυθμιστικής ιδιομορφίας μιας μη βεμπεριανής γραφειοκρατίας, στο έργο: Ξ. Κοντιάδης / Χ. Ανθόπουλος (επιμ.), Κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος; 2008, σ. 271 επ., με περαιτέρω παραπομπές.
[10] Πρβλ. ενδεικτικά: Α. Τσιπλάκος, Η διαχρονική εξέλιξη του δημοσίου χρέους από το 1824 έως σήμερα, Επιστημονικό Μάρκετινγκ», τ. Απριλίου, 2010. Αναδημοσίευση σε: http://www.insurancedaily.gr/blog/?p=16830&cpage=1 , Γ. Aτσαλάκης/K. Zοπουνίδης, Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους και τρόποι μείωσής του, Καθημερινή 08.05.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_08/05/2010_400191 , Απογευματινή, Μία βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας, 09.03.2009, http://www.apogevmatini.gr/?p=15523 .
[11] Κ. Δουζίνας, Ομιλία με θέμα: Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/μίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
[12] Πρβλ. Ζ. Τσώλης, Όργιο σπατάλης 89,5 δισ., Το Βήμα, 24.10.2010 http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=362713&ct=32&dt=24/10/2010 .
[13] Πρβλ. Ελευθεροτυπία, Ο Στάινμπρουκ «καρφώνει» τον Παπανδρέου για τα λεφτά, 06.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=210460 .
[14] Πρβλ. Σ. Λυγερός, Πώς φτάσαμε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Καθημερινή, 20.04.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/04/2010_398134 , Θ. Μαυρίδης, Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081 Θ. Μαυρίδης, Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081480480.
[15] Πρβλ. συνέντευξη Π. Εμφιετζόγλου στη Μ. Μαρτίδου, Χρόνος, 26.10.2010, αναδημοσίευση σε: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/10/9.html .
[16] Πρβλ. Γ. Δελαστίκ, Ήξεραν τα πάντα! Απάτη το Μνημόνιο, Επίκαιρα, 27.10.2010 , http://m-epikaira.gr/2010/10/%CE%AE%CE%BE%CE%B5%CF%81%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%AC%CF%84%CE%B7-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF/ , Ελευθεροτυπία, Ο Στάινμπρουκ «καρφώνει» τον Παπανδρέου για τα λεφτά, 06.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=210460 .
[17] Πρβλ. Θ. Μαυρίδης, Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081480 .
[18] Πρβλ. λ.χ.: Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010) / Κ. Aζαριάδης / Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
[19] Πρβλ. Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 .
[20] Γ. Aτσαλάκης/K. Zοπουνίδης, Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους και τρόποι μείωσής του, Καθημερινή 08.05.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_08/05/2010_400191 .
[21] Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010)/Κ. Aζαριάδης/Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
[22] Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010)/Κ. Aζαριάδης/Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
[23] B. Τρύφωνα, Η ακριβή βίζα και η έλλειψη απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Πεκίνου – Αθήνας αποθαρρύνουν τους Κινέζους τουρίστες, Free Sunday, 10.10.2010, www.freesunday.gr .
[24] Πρβλ. Λ. Στεργίου, Ιστορίες «τρέλας» του Δημοσίου
που… απειλούν την τρόικα Καθημερινή, 07.11.2010 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100077_07/11/2010_421495 .
[25] Πρβλ. Λ. Στεργίου, Ιστορίες «τρέλας» του Δημοσίου
που… απειλούν την τρόικα Καθημερινή, 07.11.2010 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100077_07/11/2010_421495 .
[26] Πρβλ. Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010) / Κ. Aζαριάδης / Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274, Πρβλ. επίσης πιο αναλυτικά : http://kireas.org/smf/index.php?topic=792.0;wap2 .
[27] Πρβλ. Γ. Κολοβός: Το κουτί της Πανδώρας: Παράνομη μετανάστευση και νομιμοποίηση στην Ελλάδα, Αθήνα, 2003, Ε. Δικαίος, Το Νομοσχέδιο περί χορήγησης ιθαγένειας σε αλλοδαπούς μετανάστες. Λύση ή όξυνση του προβλήματος. Απόπειρα κριτικής θεώρησης, 28.01.2010, www.dikaiopolis.gr , http://www.antibaro.gr/node/1092 , με περαιτέρω παραπομπές, Θ. Κατσανέβας: «Η μαζική εισβολή εκατομμυρίων λαθρομεταναστών και η Βοσνιοποίηση της χώρας», 29.5.2009, http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=152 , Τ. Τερζής, Πολιορκία από λαθρομετανάστες, Έθνος, 16.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=37764948 .
[28] Πρβλ. Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 . Η σχετική ομιλία σε μαγνητοσκόπηση, http://vimeo.com/16015528 , Π. Ήφαιστος, Διαφύλαξη του εθνικού συμφέροντος, Έθνος 25.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=15426&subid=2&pubid=39662948 , Π. Κονδύλης, Θεωρία του πολέμου, β΄ εκδ., Αθήνα 1998, Χ. Γιανναράς, Ο ενδοτισμός είναι πάντοτε ανιστόρητος, Καθημερινή, 20.04.2008, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/04/2008_267300 .
[29] Π. Κονδύλης, Θεωρία του πολέμου, β΄ εκδ., Αθήνα 1998.
[30] Πρβλ. ενδεικτικά: Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 . Η σχετική ομιλία του Β. Μαρκεζίνη στην Αθήνα (ξενοδοχείο Μ. Βρετανία): http://vimeo.com/16015528 , Π. Ήφαιστος, Διαφύλαξη του εθνικού συμφέροντος, Έθνος 25.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=15426&subid=2&pubid=39662948 .
[31] N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[32] N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[33] Πρβλ. Γ. Τζιοβάρας, «Πόθεν έσχες», η χαμένη τιμή του πολιτικού κόσμου, Το Βήμα, 02.09.2009, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=281419&dt=02/08/2009 , N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[34] N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[35] Πρβλ. ενδεικτικά: Ελευθεροτυπία, Εξεταστική για την οικονομία την περίοδο 2007-2009 προκρίνει η Κυβέρνηση, 15.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=213876 , Δ. Κρουστάλλη, Μετά τις εκλογές η εξεταστική για την οικονομία, Το Βήμα, 05.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=358465&dt=05/10/2010 .
[36] Πρβλ. Τ. Καραϊσκάκη, Στο αρχείο… κραυγάζοντας, Καθημερινή, 26.09.2010, http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_12/10/2010_1292713 .
[37] Πρβλ. κριτική: Κ. Σπανού, Ανεξάρτητες αρχές; Κρίση, μετεξέλιξη ή αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος; στο έργο: Ξ. Κοντιάδης / Χ. Ανθόπουλος (επιμ.), Κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος; 2008, σ. 215 επ.
[38] ΦΕΚ 112/Α΄/13-7-2010, «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο Διαδίκτυο “Πρόγραμμα Διαύγεια” και άλλες διατάξεις».
[39] Πρβλ. Κ. Χρυσόγονος Η ιδιωτική Δημοκρατία, Από τις πολιτικές δυναστείες στην κλεπτοκρατία, Αθήνα-Θεσσαλονική, 2009, Ε. Δικαίος, Περιφρόνηση συνταγματικών θεσμών από πολιτικούς οργανισμούς; Η περίπτωση επιβολής πρόωρων εκλογών, Δικαιόπολις 14.09.2010, http://dikaiopolis.gr/2009/09/14/perifronisi-syntagmatikon-thesmon/ , αναδημοσίευση σε Lawyers Voice, http://www.lawyersvoice.gr/arthrografia/nomikes-meletes/periphronisi-sintagmatikon-thesmon-apo-politikous-organismouse-periptosi-epibolis-prooron-eklogon.html και σε Αντίβαρο, http://www.antibaro.gr/node/592 . Περισσότερα για την ιστορική συνέχεια της πρακτικής κήρυξης πρόωρων εκλογών πρβλ. σε: Θ. Ξηρός, Συνταγματικό χρονολόγιο, ΤοΣ 1993, σ.807 επ.
[40] Πρβλ. Ν. Τσίτσας, Ρεκόρ αποχής, Έθνος, 08.11.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&subid=2&pubid=41016953 , Τα Νέα, Προβληματίζει η υψηλή αποχή στον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, http://www.tanea.gr/default.asp?pid=41&nid=1231066506 .
[2] Πρβλ. ενδεικτικά: Έθνος, «Τα φάγαμε μαζί με προσλήψεις», 22.09.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&pubid=31756950&subid=2 .
[3] Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 .
[4] Πρβλ. ενδεικτικά: Ν. Μαριάς, Κρίση αντιπροσώπευσης και διακυβέρνηση με Προεδρικά Διατάγματα Επίκαιρα, 01.07.2010 http://m-epikaira.gr/2010/07/%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%8E%CF%80%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%85%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BD/, ο ίδιος, Το νέο Μνημόνιο-τελεσίγραφο του ΔΝΤ, Επίκαιρα 09.09.2010, http://m-epikaira.gr/2010/09/το-νέο-μνημόνιο-τελεσίγραφο-του-δντ/ , με περαιτέρω παραπομπές, Κ. Χρυσόγονος, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2010,αναδημοσίευση σε: http://kratosdikaioukaimnimonio.blogspot.com .
[5] Πρβλ. Κ. Δουζίνας, Ομιλία με θέμα το Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/μίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
[6] Πρβλ. ενδεικτικά: Α. Αθανασόπουλος, Ναόμι Κλάιν: «Σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι», Το Βήμα, 02.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?artId=357999&ct=32&dt=02%2F10%2F2010&pid=2 . Πρβλ. N. Klein, The shock doctrine: The rise of disaster capitalism, New York, 2007.
[7] Πρβλ. Κ. Δουζίνας, Ομιλία με θέμα: Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/ίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
[8] Πρβλ. Β. Ράπανος, Μέγεθος και εύρος δημοσίου τομέα, ΙΟΒΕ, Νοέμβριος 2009, http://www.iobe.gr/media/delttyp/keimerg1.pdf , Τ. Φωτόπουλος, Ο μύθος του Δημοσίου ως του μεγάλου ασθενούς, Ελευθεροτυπία, 13.08.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=192763 . Με βάση την πρόσφατη απογραφή του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, ο δημόσιος τομέας φαίνεται ότι αγγίζει το ποσοστό του 15% του ενεργού πληθυσμού.
[9] Πρβλ. Θ. Τσέκος, Η διαρκής ελληνική διοικητική κρίση: Περί της μεταρρυθμιστικής ιδιομορφίας μιας μη βεμπεριανής γραφειοκρατίας, στο έργο: Ξ. Κοντιάδης / Χ. Ανθόπουλος (επιμ.), Κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος; 2008, σ. 271 επ., με περαιτέρω παραπομπές.
[10] Πρβλ. ενδεικτικά: Α. Τσιπλάκος, Η διαχρονική εξέλιξη του δημοσίου χρέους από το 1824 έως σήμερα, Επιστημονικό Μάρκετινγκ», τ. Απριλίου, 2010. Αναδημοσίευση σε: http://www.insurancedaily.gr/blog/?p=16830&cpage=1 , Γ. Aτσαλάκης/K. Zοπουνίδης, Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους και τρόποι μείωσής του, Καθημερινή 08.05.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_08/05/2010_400191 , Απογευματινή, Μία βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας, 09.03.2009, http://www.apogevmatini.gr/?p=15523 .
[11] Κ. Δουζίνας, Ομιλία με θέμα: Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/μίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
[12] Πρβλ. Ζ. Τσώλης, Όργιο σπατάλης 89,5 δισ., Το Βήμα, 24.10.2010 http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=362713&ct=32&dt=24/10/2010 .
[13] Πρβλ. Ελευθεροτυπία, Ο Στάινμπρουκ «καρφώνει» τον Παπανδρέου για τα λεφτά, 06.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=210460 .
[14] Πρβλ. Σ. Λυγερός, Πώς φτάσαμε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Καθημερινή, 20.04.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/04/2010_398134 , Θ. Μαυρίδης, Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081 Θ. Μαυρίδης, Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081480480.
[15] Πρβλ. συνέντευξη Π. Εμφιετζόγλου στη Μ. Μαρτίδου, Χρόνος, 26.10.2010, αναδημοσίευση σε: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/10/9.html .
[16] Πρβλ. Γ. Δελαστίκ, Ήξεραν τα πάντα! Απάτη το Μνημόνιο, Επίκαιρα, 27.10.2010 , http://m-epikaira.gr/2010/10/%CE%AE%CE%BE%CE%B5%CF%81%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%AC%CF%84%CE%B7-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF/ , Ελευθεροτυπία, Ο Στάινμπρουκ «καρφώνει» τον Παπανδρέου για τα λεφτά, 06.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=210460 .
[17] Πρβλ. Θ. Μαυρίδης, Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081480 .
[18] Πρβλ. λ.χ.: Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010) / Κ. Aζαριάδης / Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
[19] Πρβλ. Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 .
[20] Γ. Aτσαλάκης/K. Zοπουνίδης, Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους και τρόποι μείωσής του, Καθημερινή 08.05.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_08/05/2010_400191 .
[21] Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010)/Κ. Aζαριάδης/Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
[22] Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010)/Κ. Aζαριάδης/Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
[23] B. Τρύφωνα, Η ακριβή βίζα και η έλλειψη απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Πεκίνου – Αθήνας αποθαρρύνουν τους Κινέζους τουρίστες, Free Sunday, 10.10.2010, www.freesunday.gr .
[24] Πρβλ. Λ. Στεργίου, Ιστορίες «τρέλας» του Δημοσίου
που… απειλούν την τρόικα Καθημερινή, 07.11.2010 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100077_07/11/2010_421495 .
[25] Πρβλ. Λ. Στεργίου, Ιστορίες «τρέλας» του Δημοσίου
που… απειλούν την τρόικα Καθημερινή, 07.11.2010 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100077_07/11/2010_421495 .
[26] Πρβλ. Χ. Πισσαρίδης (Νόμπελ Οικονομίας 2010) / Κ. Aζαριάδης / Γ. Iωαννίδης, Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274, Πρβλ. επίσης πιο αναλυτικά : http://kireas.org/smf/index.php?topic=792.0;wap2 .
[27] Πρβλ. Γ. Κολοβός: Το κουτί της Πανδώρας: Παράνομη μετανάστευση και νομιμοποίηση στην Ελλάδα, Αθήνα, 2003, Ε. Δικαίος, Το Νομοσχέδιο περί χορήγησης ιθαγένειας σε αλλοδαπούς μετανάστες. Λύση ή όξυνση του προβλήματος. Απόπειρα κριτικής θεώρησης, 28.01.2010, www.dikaiopolis.gr , http://www.antibaro.gr/node/1092 , με περαιτέρω παραπομπές, Θ. Κατσανέβας: «Η μαζική εισβολή εκατομμυρίων λαθρομεταναστών και η Βοσνιοποίηση της χώρας», 29.5.2009, http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=152 , Τ. Τερζής, Πολιορκία από λαθρομετανάστες, Έθνος, 16.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=37764948 .
[28] Πρβλ. Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 . Η σχετική ομιλία σε μαγνητοσκόπηση, http://vimeo.com/16015528 , Π. Ήφαιστος, Διαφύλαξη του εθνικού συμφέροντος, Έθνος 25.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=15426&subid=2&pubid=39662948 , Π. Κονδύλης, Θεωρία του πολέμου, β΄ εκδ., Αθήνα 1998, Χ. Γιανναράς, Ο ενδοτισμός είναι πάντοτε ανιστόρητος, Καθημερινή, 20.04.2008, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/04/2008_267300 .
[29] Π. Κονδύλης, Θεωρία του πολέμου, β΄ εκδ., Αθήνα 1998.
[30] Πρβλ. ενδεικτικά: Β. Μαρκεζίνης, Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 . Η σχετική ομιλία του Β. Μαρκεζίνη στην Αθήνα (ξενοδοχείο Μ. Βρετανία): http://vimeo.com/16015528 , Π. Ήφαιστος, Διαφύλαξη του εθνικού συμφέροντος, Έθνος 25.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=15426&subid=2&pubid=39662948 .
[31] N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[32] N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[33] Πρβλ. Γ. Τζιοβάρας, «Πόθεν έσχες», η χαμένη τιμή του πολιτικού κόσμου, Το Βήμα, 02.09.2009, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=281419&dt=02/08/2009 , N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[34] N. Bαφειάδης, Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
[35] Πρβλ. ενδεικτικά: Ελευθεροτυπία, Εξεταστική για την οικονομία την περίοδο 2007-2009 προκρίνει η Κυβέρνηση, 15.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=213876 , Δ. Κρουστάλλη, Μετά τις εκλογές η εξεταστική για την οικονομία, Το Βήμα, 05.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=358465&dt=05/10/2010 .
[36] Πρβλ. Τ. Καραϊσκάκη, Στο αρχείο… κραυγάζοντας, Καθημερινή, 26.09.2010, http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_12/10/2010_1292713 .
[37] Πρβλ. κριτική: Κ. Σπανού, Ανεξάρτητες αρχές; Κρίση, μετεξέλιξη ή αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος; στο έργο: Ξ. Κοντιάδης / Χ. Ανθόπουλος (επιμ.), Κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος; 2008, σ. 215 επ.
[38] ΦΕΚ 112/Α΄/13-7-2010, «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο Διαδίκτυο “Πρόγραμμα Διαύγεια” και άλλες διατάξεις».
[39] Πρβλ. Κ. Χρυσόγονος Η ιδιωτική Δημοκρατία, Από τις πολιτικές δυναστείες στην κλεπτοκρατία, Αθήνα-Θεσσαλονική, 2009, Ε. Δικαίος, Περιφρόνηση συνταγματικών θεσμών από πολιτικούς οργανισμούς; Η περίπτωση επιβολής πρόωρων εκλογών, Δικαιόπολις 14.09.2010, http://dikaiopolis.gr/2009/09/14/perifronisi-syntagmatikon-thesmon/ , αναδημοσίευση σε Lawyers Voice, http://www.lawyersvoice.gr/arthrografia/nomikes-meletes/periphronisi-sintagmatikon-thesmon-apo-politikous-organismouse-periptosi-epibolis-prooron-eklogon.html και σε Αντίβαρο, http://www.antibaro.gr/node/592 . Περισσότερα για την ιστορική συνέχεια της πρακτικής κήρυξης πρόωρων εκλογών πρβλ. σε: Θ. Ξηρός, Συνταγματικό χρονολόγιο, ΤοΣ 1993, σ.807 επ.
[40] Πρβλ. Ν. Τσίτσας, Ρεκόρ αποχής, Έθνος, 08.11.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&subid=2&pubid=41016953 , Τα Νέα, Προβληματίζει η υψηλή αποχή στον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, http://www.tanea.gr/default.asp?pid=41&nid=1231066506 .
Βασικές πηγές
- Αθανασόπουλος Α., Ναόμι Κλάιν: «Σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι», Το Βήμα, 02.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?artId=357999&ct=32&dt=02%2F10%2F2010&pid=2 .
- Αθανασόπουλος Α., Ναόμι Κλάιν: «Σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι», Το Βήμα, 02.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?artId=357999&ct=32&dt=02%2F10%2F2010&pid=2 .
- Aτσαλάκης Γ. / Zοπουνίδης Κ., Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους και τρόποι μείωσής του, Καθημερινή 08.05.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_08/05/2010_400191 .
- Bαφειάδης Ν., Και οι διάδρομοι έχουν προνόμια, Καθημερινή, 30.09.2010, http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2010_357552 .
- Γιανναράς Χ., Ο ενδοτισμός είναι πάντοτε ανιστόρητος, Καθημερινή, 20.04.2008, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/04/2008_267300 .
- Δελαστίκ Γ., Ήξεραν τα πάντα! Απάτη το Μνημόνιο, Επίκαιρα, 27.10.2010 , http://m-epikaira.gr/2010/10/%CE%AE%CE%BE%CE%B5%CF%81%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%AC%CF%84%CE%B7-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF/ .
- Δικαίος Ε., Το Νομοσχέδιο περί
χορήγησης ιθαγένειας σε αλλοδαπούς μετανάστες. Λύση ή όξυνση του
προβλήματος. Απόπειρα κριτικής θεώρησης, Δικαιόπολις, 28.01.2010, www.dikaiopolis.gr , αναδημοσίευση σε Αντίβαρο: http://www.antibaro.gr/node/1092 .
- ο ίδιος, Περιφρόνηση συνταγματικών θεσμών από πολιτικούς οργανισμούς; Η περίπτωση επιβολής πρόωρων εκλογών, Δικαιόπολις 14.09.2010, http://dikaiopolis.gr/2009/09/14/perifronisi-syntagmatikon-thesmon/ , αναδημοσίευση σε Lawyers Voice, http://www.lawyersvoice.gr/arthrografia/nomikes-meletes/periphronisi-sintagmatikon-thesmon-apo-politikous-organismouse-periptosi-epibolis-prooron-eklogon.html και σε Αντίβαρο, http://www.antibaro.gr/node/592 .
- ο ίδιος, Περιφρόνηση συνταγματικών θεσμών από πολιτικούς οργανισμούς; Η περίπτωση επιβολής πρόωρων εκλογών, Δικαιόπολις 14.09.2010, http://dikaiopolis.gr/2009/09/14/perifronisi-syntagmatikon-thesmon/ , αναδημοσίευση σε Lawyers Voice, http://www.lawyersvoice.gr/arthrografia/nomikes-meletes/periphronisi-sintagmatikon-thesmon-apo-politikous-organismouse-periptosi-epibolis-prooron-eklogon.html και σε Αντίβαρο, http://www.antibaro.gr/node/592 .
- Δουζίνας Κ., Ομιλία με θέμα το Διεθνές Δικαστήριο για την ελληνική κρίση, σε εκδήλωση του Παντείου Παν/μίου. 14.06.2010, http://www.greekmoney.gr/index.php/permalink/44700.htm .
- Έθνος, «Τα φάγαμε μαζί με προσλήψεις», 22.09.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&pubid=31756950&subid=2 .
- Ελευθεροτυπία, Ο Στάινμπρουκ «καρφώνει» τον Παπανδρέου για τα λεφτά, 06.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=210460 .
- Ελευθεροτυπία: Εξεταστική για την οικονομία την περίοδο 2007-2009 προκρίνει η Κυβέρνηση, 15.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=213876 .
- Ελευθεροτυπία: Εξεταστική για την οικονομία την περίοδο 2007-2009 προκρίνει η Κυβέρνηση, 15.10.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=213876 .
- Εμφιετζόγλου Π., συνέντευξη στη Μ. Μαρτίδου, Χρόνος, 26.10.2010, αναδημοσίευση σε: http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/10/9.html .
- Ήφαιστος Π., Διαφύλαξη του εθνικού συμφέροντος, Έθνος 25.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=15426&subid=2&pubid=39662948 .
- Καραϊσκάκη Τ., Στο αρχείο… κραυγάζοντας, Καθημερινή, 26.09.2010, http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_12/10/2010_1292713 .
- Κατσανέβας Θ., «Η μαζική εισβολή εκατομμυρίων λαθρομεταναστών και η Βοσνιοποίηση της χώρας», 29.5.2009, http://www.neasmyrni.net.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=152 .
- Κολοβός Γ., Το κουτί της Πανδώρας: Παράνομη μετανάστευση και νομιμοποίηση στην Ελλάδα, Αθήνα, 2003.
- Κονδύλης Π., Θεωρία του πολέμου, β΄ εκδ., Αθήνα 1998.
- Κρουστάλλη Δ., Μετά τις εκλογές η εξεταστική για την οικονομία, Το Βήμα, 05.10.2010, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=358465&dt=05/10/2010 .
- Λυγερός Σ., Πώς φτάσαμε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Καθημερινή, 20.04.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/04/2010_398134 .
- Μαριάς Ν., Κρίση αντιπροσώπευσης και διακυβέρνηση με Προεδρικά Διατάγματα Επίκαιρα, 01.07.2010 http://m-epikaira.gr/2010/07/%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%8E%CF%80%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%85%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BD/
- ο ίδιος, Το νέο Μνημόνιο-τελεσίγραφο του ΔΝΤ, Επίκαιρα 09.09.2010, http://m-epikaira.gr/2010/09/το-νέο-μνημόνιο-τελεσίγραφο-του-δντ/ .
- ο ίδιος, Το νέο Μνημόνιο-τελεσίγραφο του ΔΝΤ, Επίκαιρα 09.09.2010, http://m-epikaira.gr/2010/09/το-νέο-μνημόνιο-τελεσίγραφο-του-δντ/ .
- Μαρκεζίνης Β., Νέο δόγμα για την εξωτερική πολιτική έχει ανάγκη η χώρα, Ημερησία, 20.10.2010, http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=71245148 . Η σχετική ομιλία σε μαγνητοσκόπηση, http://vimeo.com/16015528 .
- Μαυρίδης Θ., Η αλήθεια για το μνημόνιο, Capital, 08.11.2010, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1081480 .
- Ξηρός Θ., Συνταγματικό χρονολόγιο, ΤοΣ 1993, σ. 807 επ.
- Πισσαρίδης Χ. (Νόμπελ Οικονομίας 2010) /
Aζαριάδης Κ. / Iωαννίδης Γ., Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή
στρατηγική, Καθημερινή 12.10.2010, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100048_12/10/2010_418274 .
- Ράπανος Β., Μέγεθος και εύρος δημοσίου τομέα, ΙΟΒΕ, Νοέμβριος 2009, http://www.iobe.gr/media/delttyp/keimerg1.pdf .
- Τρύφωνα Β., Η ακριβή βίζα και η έλλειψη
απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Πεκίνου – Αθήνας αποθαρρύνουν τους
Κινέζους τουρίστες, Free Sunday, 10.10.2010, www.freesunday.gr .
- Σπανού Κ., Ανεξάρτητες αρχές; Κρίση,
μετεξέλιξη ή αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος; στο έργο: Ξ. Κοντιάδης
/ Χ. Ανθόπουλος (επιμ.), Κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος;
2008, σ. 215 επ.
- Στεργίου Λ., Ιστορίες «τρέλας» του Δημοσίου
που… απειλούν την τρόικα Καθημερινή, 07.11.2010 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100077_07/11/2010_421495 .
που… απειλούν την τρόικα Καθημερινή, 07.11.2010 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100077_07/11/2010_421495 .
- Τα Νέα, Προβληματίζει η υψηλή αποχή στον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, http://www.tanea.gr/default.asp?pid=41&nid=1231066506 .
- Τερζής Τ., Πολιορκία από λαθρομετανάστες, Έθνος, 16.10.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=37764948 .
- Τζιοβάρας Γ., «Πόθεν έσχες», η χαμένη τιμή του πολιτικού κόσμου, Το Βήμα, 02.09.2009, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=281419&dt=02/08/2009 .
- Τσέκος Θ., Η διαρκής ελληνική
διοικητική κρίση: Περί της μεταρρυθμιστικής ιδιομορφίας μιας μη
βεμπεριανής γραφειοκρατίας, στο έργο: Ξ. Κοντιάδης / Χ. Ανθόπουλος
(επιμ.), Κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος; 2008, σ. 271 επ.
- Τσιπλάκος Α., Η διαχρονική εξέλιξη του
δημοσίου χρέους από το 1824 έως σήμερα, Επιστημονικό Μάρκετινγκ», τ.
Απριλίου, 2010. Αναδημοσίευση σε: http://www.insurancedaily.gr/blog/?p=16830&cpage=1 .
- Τσίτσας Ν., Ρεκόρ αποχής, Έθνος, 08.11.2010, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11378&subid=2&pubid=41016953
- Τσώλης Ζ., Όργιο σπατάλης 89,5 δισ., Το Βήμα, 24.10.2010 http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=362713&ct=32&dt=24/10/2010 .
- Φωτόπουλος Τ., Ο μύθος του Δημοσίου ως του μεγάλου ασθενούς,
Ελευθεροτυπία, 13.08.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=192763
Ελευθεροτυπία, 13.08.2010, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=192763
- Χρυσόγονος Κ., Η ιδιωτική Δημοκρατία, Από τις πολιτικές δυναστείες στην κλεπτοκρατία, Αθήνα Θεσσαλονική, 2009.
- ο ίδιος, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2010,αναδημοσίευση σε: http://kratosdikaioukaimnimonio.blogspot.com .
- ο ίδιος, Η χαμένη τιμή της Ελληνικής Δημοκρατίας, ΝοΒ τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2010,αναδημοσίευση σε: http://kratosdikaioukaimnimonio.blogspot.com .
—————
Klein Ν., The shock doctrine: The rise of disaster capitalism, New York, 2007.
κανένα σχόλιο