«Ανοιξε και σύ μια ‘τράπεζα’»

Του Γιώργου Κακαρελίδη*

Μιά παράμετρος στο όλο κόλπο ‘φιλελεύθεροποίησης’ και ‘παγκοσμιοποίησης’ (sic) τής οικονομίας ήταν και το μπούκωμα και η ασυδοσία τών τραπεζών. Θα μπορούσαμε μάλιστα να παραφράσουμε ένα γνωστό σύνθημα λέγοντας ‘Φτιάξε και σύ μια τράπεζα. Μπορείς!!’.

Πράγματι, η τραπεζική επιχείρηση είναι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες φούσκες ‘περιορισμένης ευθύνης’ που κυκλοφορούν νόμιμα!!. Και αυτό γιατί ενώ στις κανονικές επιχειρήσεις, αν κάτι πάει στραβά, οι ιδιοκτήτες και οι μέτοχοι χάνουν ένα μέρος ή όλα τα κεφάλαιά τους και αναλόγως την περιουσία τους και καμμιά φορά την ελευθερία τους, οι μέτοχοι τών Τραπεζών δεν παθαίνουν τίποτε. Και όχι μόνον αυτό, αλλά έχουν προηγουμένως αντλήσει σημαντικά ποσά, όχι τόσα από ‘μερίσματα’, που δεν τους νοιάζουν, αλλά κυρίως από μπόνους, μισθούς και άλλες απολαβές, οι οποίες φεύγουν άμεσα και συνεχώς από τα τραπεζικά ταμεία. Ακόμα και λίγο πριν την ‘πτώχευσή’ τους.

Επί πλέον καταργήθηκε στην πράξη κάθε ρυθμιστικός νόμος που περιόριζε την αλόγιστη τραπεζική πρακτική. Απλοποιημένα μιλώντας, σε αντιστοίχιση με τις κανονικές επιχειρήσεις υπάρχει ένας λόγος διαθέσιμων κεφαλαίων (ας πούμε ‘ζεστό χρήμα’, ίδια κεφάλαια) ως προς τα δάνεια (ξένα κεφάλαια) που έχει πάρει, και που αν μικρύνει κάτω από ένα απαραίτητο όριο ο λόγος αυτός, τότε η επιχείρηση έχει στην πράξη πτωχεύσει.

Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στις τράπεζες !!!. Και αυτό για δύο λόγους: α) στον μέν αριθμητή μπορούν να προσθέσουν - περιλάβουν κατά το δοκούν ακόμη και αέρα (πχ  μελλοντικά λεφτά όπως φοροαπαλλαγές !!) . Και μάλιστα με τις οδηγίες τής επιτροπής Βασιλείας ΙΙΙ ‘επιβάλλεται’ ο αριθμητής να είναι ‘καλής ποιότητος’. Το αστειο περί καλής ποιότητος το είδαμε με την Lehman Brothers , που την προτεραία τής κατάρρευσής της βαθμολογείτο από τούς ‘οίκους’ της δήθεν αξιολόγησης ως πρώτης ποιότητος. β) Από τον παρονομαστή, που αφορά λεφτά (επενδυτών) που έχουν δανείσει / επενδύσει,  μπορεί να αφαιρέσουν ότι θέλουν ‘σταθμίζοντας’ δήθεν τον κίνδυνο τού πελάτη. Πχ ένα ενυπόθηκο δάνειο που πήραμε να μην συνυπολογιστεί γιατί ‘εξασφαλίζεται’ από την ..υποθήκη (το παράδειγμα από το εξαίρετο βιβλίο τού Γιάννη Βαρουφάκη «Κρίσης Λεξιλόγιον’ Εκδ. Ποταμός, 2011).

Και όχι μόνο αυτό αλλά μπορούν και να μην υπολογίζουν ομόλογα χωρών που αγόρασαν ή άλλες επενδύσεις καλής βαθμολογίας. Με αυτή την απάτη οι τράπεζες κρύβουν την πραγματικότητα που στην πράξη λέει ότι αν κρεμάσει ένα δάνειο ή μια επένδυση τής τάξης ακόμη και τού 2% τότε πτωχεύουν.

Το αντίστροφο, απλουστευτικά, τών δεικτών αυτών που προαναφέραμε είναι η λεγόμενη μόχλευση. Που πρακτικά σημαίνει πόσες φορές παραπάνω από τα διαθέσιμά σου έχεις ως τράπεζα δανείσει, επενδύσει κτλ.

Και γιατί το έκαναν αυτό; Μα γιατί από αυτόν τον κοπανιστό αέρα αποκόμιζαν ποσοστά τρελού κέρδους, δηλαδή μερίσματα, μπόνους, μεγαλομισθούς κτλ, που δεν παρέμεναν στις τράπεζες αλλά ενθυλακώνονταν αμέσως από τους ανθρώπους τους. Φαντασθείτε το φαγοπότι των ελληνικών τραπεζών με μέση μόχλευση 20:1 (Ας σημειωθεί ότι η Deutsche Bank έχει μόχλευση 50:1  !!!).

Όμως αρκούσε κανόνι τού αντίστροφου λόγου, δηλαδή τού 1:20, ήτοι 5%, από κάποιο πελάτη, επένδυση, δάνειο κλπ για να πτωχεύσουν. Ή αρκούσε αντίστοιχο ποσοστό ύφεσης. Όπως και έγινε στην Ελλάδα. Και γι αυτό όλες επτώχευσαν.

-“Μα πτωχεύουν οι Τράπεζες;” , θα με ρωτήσετε.

-Θα έπρεπε, όπως μπορεί να συμβεί σε κάθε επιχείρηση. Αλλά όχι. Γιατί το τίμημα της πτώχευσης το καταβάλλουν δυστυχώς οι Λαοί. Εμείς. Ως εξής:

Πρώτον η ΕΚΤ (δηλαδή τα λεφτά των κρατών μελών, δηλαδή εμείς) δεν χορηγεί απ ευθείας στα κράτη, αλλά στις τράπεζες και μάλιστα με 1%. Οι οποίες μας δανείζουν με πανωτόκια!!. Άρα έχουν τοκογλυφικά κέρδη. Επειδή όμως είναι πτωχευμένες (ελληνικές και ευρωπαϊκές), για να μπορέσουν να δανειστούν από την ΕΚΤ, πρέπει να χρηματοδοτηθούν από τα κράτη (δηλαδή από εμάς) όχι με δάνεια αλλά με κεφάλαια (αγύριστα δηλαδή. Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο υπερχρεωμένος δεν γλυτώνει με νέα δάνεια αλλά με εισροή κεφαλαίων). Που μπορεί να δοθούν μόνο έναντι μετοχών. Όπως γίνεται και στις κανονικές επιχειρήσεις.

Έλα όμως που η αγορά μετοχών σημαίνει και ιδιοκτησιακά δικαιώματα όπως είναι φυσικό και ανάληψη ανάλογη τής διοίκησης από τον αγοραστή. Και που αυτό οι μεν τράπεζες το απεχθάνονται ως ο διάολος το λιβάνι, ο δε νεοφιλελεύθερος εσμός που κυβερνά ούτε που θέλει να ακούσει για ιδιοκτησία από το κράτος.

Γι αυτό και α) αλλάζουν τις ...ονομασίες και ο Παπαδήμος ως πρωθυπουργός μιλάει για ανακεφαλαιοποίηση (sic) ενώ ως ιδιώτης θα μιλούσε απλούστατα για εξαγορά. Και β) προσπαθούν με νύχια και δόντια να μην περάσει ο έλεγχος στο κράτος δηλαδή στους φορολογούμενους που βάζουν τα λεφτά. Και εδώ ακριβώς έχουν μπλέξει. Και γι αυτό καθυστερούν. Γιατί νομικά δεν μπορείς να θεωρήσεις διαφορετική την εισροή κεφαλαίων σε τράπεζα από την εισροή σε μια οποιαδήποτε επιχείρηση. ‘Η θα είναι δάνειο (που δεν είναι) ή θα είναι αγορά μετοχών (και όχι ανακεφαλαιοποίηση), με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σε ιδιοκτησία, έλεγχο και διοίκηση, δηλαδή πολιτική τραπεζική. Κι όλα όσα ακούγονται περί προνομιούχων και μη μετοχών που αποχωρώντας ξεφούρνισε ο ΓΑΠ είναι παραμύθια τής χαλιμάς.

Και γι αυτό έχουν λυσσάξει κυβερνώντες και τράπεζες και το πάνε από αναβολή σε αναβολή.  Και όχι επειδή τούς πίεσε ο Τσίπρας. Θα μπορούσε φυσικά να δοθεί λύση αλλά μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μέσω ευρωπαϊκών μηχανισμών όμως αυτό θα εσήμαινε πως οι Ευρωπαίοι, δηλαδή η Μέρκελ θα έπρεπε να ασχοληθούν με το πρόβλημα των ευρωπαϊκών (πτωχευμένων τραπεζών), κι όχι μόνο τής Ελλάδος.  Κάτι μού λέει όμως ότι περιμένουν τα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών πρώτα.

Ποιός είπε ότι δεν είναι καλή επιχείρηση η τραπεζική.

*Ο Γιώργιος Κακαρελίδης είναι Καθηγητής Εφαρμογών στην Επιχ. Ερευνα & Στατιστική τού ΤΕΙ Πατρών.