Ψιλό γαζί

Στο βορειοδυτικό άκρο της Ευρώπης, στη μέση του Ατλαντικού Ωκεανού, βρίσκεται μία ομολογουμένως παράξενη χώρα. Ελάχιστη η βλάστησή της, το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς της καλύπτεται από μαύρους, ηφαιστειακούς βράχους, πασπαλισμένους με θειάφι. Στα όρια του Αρκτικού Κύκλου, οι μέρες και οι νύχτες, διαρκούν πολύ, τόσο, ώστε τώρα το καλοκαίρι να συντροφεύει το μεσονύκτιο ένας «απογευματινός» ήλιος. Οι λίγες εκατοντάδες χιλιάδες κατάξανθοι κάτοικοί της έχουν το έθιμο από τον Μεσαίωνα, να μην κληρονομούν το επώνυμο του γονέα, αλλά να συνθέτουν το επώνυμο από το μικρό όνομα του πατέρα και την κατάληξη –son ή –dottir (γιος ή κόρη, αντίστοιχα). Ποιός μπορεί να φανταστεί πόση σύγχυση πρέπει να προκαλεί αυτό στα πολιτικά της τζάκια, που δεν μπορούν να κραδαίνουν το επώνυμο ως λάβαρο, ζητώντας υποταγή από τους πολίτες της. Αυτή η χώρα λέγεται Ισλανδία.

   Οι κεντρικοί δρόμοι της πρωτεύουσάς της είναι πιο ήσυχοι από αίθουσα όπου διεξάγεται παρτίδα σκάκι. Ποιός θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί ότι σε αυτούς τους δρόμους οι γιοι των ψαράδων, συνήθως ήσυχοι έως σιωπηλοί, θα οργάνωναν ογκώδεις, τηρουμένων των αναλογιών, και βίαιες διαδηλώσεις μπροστά στο Κοινοβούλιο της; Ούτε βέβαια μπορεί κανείς να πει ότι δεν σέβονται τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς, καθώς το Κοινοβούλιο της, το Althing, είναι το αρχαιότερο του κόσμου σε συνεχή λειτουργία, από το 930 μ.X.! Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους Ισλανδούς να βγουν στους δρόμους το 2009, όταν η κεντροδεξιά πλειοψηφία του έθεσε ως εγγύηση την δημόσια περιουσία για τα -πολλαπλάσιά της- χρέη των τριών άλλοτε κρατικών (και κραταιών) και επί δεκαετία ιδιωτικών τραπεζών. Aλλά και όταν η σοσιαλδημοκρατική πλειοψηφία που την διαδέχθηκε, επέμεινε πεισματικά να πληρώσουν οι Ισλανδοί πολίτες τις οφειλές που δημιούργησε η τυχοδιωκτική πολιτική των golden boys των πιστωτικών ιδρυμάτων, αν και τα κέρδη της εποχής της φούσκας ουδέποτε έγιναν κατά τον ίδιο τρόπο κοινό κτήμα.

   Τότε, την πορεία των πραγμάτων είχε ανατρέψει ένας άνθρωπος, που έτεινε ευήκοον ούς στη δίκαιη αγανάκτηση του κόσμου, χωρίς να ψάχνει ηθικολογικές προφάσεις για να εκβιάσει τη συναίνεση σε ένα νέο, ακόμη μεγαλύτερο έγκλημα. Ο κεντροδεξιός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ολ. Γκρίμσον, μέρος και αυτός του παλαιού πολιτικού κόσμου, άσκησε, για πρώτη φορά στην ιστορία του (εξίσου με τον ελληνικό) τυπικού-διακοσμητικού θεσμού του, το δικαίωμα αρνησικυρίας στην κύρωση του νόμου, που καθιστούσε οφειλέτη κάθε Ισλανδό πολίτη για χρέη που δεν δημιούργησε και το κράτος αντικείμενο των πειραμάτων του ΔΝΤ. Οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές: Σύσσωμο το πολιτικό σύστημα στράφηκε εναντίον του Προέδρου και απαίτησε από τους Ισλανδούς να ψηφίσουν «Ναι» στα δημοψηφίσματα που ακολούθησαν υποχρεωτικά μετά την διαφωνία Προέδρου και Βουλής. Η Ευρώπη, και ιδίως η Βρετανία και η Ολλανδία ως βασικοί δανειστές των ισλανδικών τραπεζών, απειλούσαν την Ισλανδία με ολοκληρωτική καταστροφή, με αποκλεισμό από το διεθνές οικονομικό σύστημα, την αποκαλούσαν «Κούβα του Βορρά», εξίσωναν το «Όχι» με....κήρυξη πολέμου. Η απάντηση των Ισλανδών ήταν αποστομωτική. Οι 300.000 ψυχές ψήφισαν σε ποσοστό άνω το 93% «Όχι», και μάλιστα δύο φορές. Σαν να μην έφτανε αυτό, συγκροτήθηκε (και) με κλήρωση μεταξύ των απλών Ισλανδών πολιτών Συνταγματική Επιτροπή, με καθήκοντα σύνταξης νέου πολιτειακού Καταστατικού Χάρτη, ο οποίος κυρώθηκε, και πάλι με δημοψήφισμα από όλο το εκλογικό σώμα. Ακόμη και η ισλανδική γη επαναστάτησε απέναντι στην Ευρώπη, σκορπώντας ηφαιστειακή τέφρα και παγώνοντας τις αερομεταφορές επί δύο εβδομάδες, όχι στην Ισλανδία, αλλά σε όλη την υπόλοιπη Γηραιά Ήπειρο.

   Κατά τον τρόπο αυτό, η Ισλανδία δεν ακολούθησε την οδό της Ελλάδας. Δεν αποτελεί πρώτο θέμα στις ειδήσεις των διεθνών πρακτορείων Τύπου, όπως πριν από μία τριετία, και όπως είναι εδώ και τρία χρόνια η χώρα μας. Ορισμένοι αρθρογράφοι μεγάλων ελληνικών εφημερίδων αποδίδουν αυτή τη σιωπή σε μία εξελισσόμενη τραγωδία. Η Ισλανδία, λένε, υποφέρει από τις συνέπειες αυτής της επιλογής της, η ισλανδική κορώνα στερείται αξίας, το νησί έχει επιστρέψει στη μεσαιωνική ανταλλακτική οικονομία.

  Με βάση αυτά, όταν την προηγούμενη Κυριακή έθεσε υποψηφιότητα για την Προεδρία απέναντι στον Γκρίμσον ένα από τα πλέον σημαίνοντα στελέχη των Σοσιαλδημοκρατών, του μεγαλύτερου κόμματος της Ισλανδίας, που υποστήριξε την αποπληρωμή του συνόλου του χρέους των τραπεζών, με περαιτέρω σύνθημα την ένταξη στην Ε.Ε. και αίτημα την κατάργηση των δημοψηφισμάτων σε περίπτωση veto του Προέδρου (που τόσο κακό προξένησαν στη χώρα), οι Ισλανδοί είχαν μία μοναδική ευκαιρία να τιμωρήσουν τον λαϊκιστή υπεύθυνο για την καταστροφή της χώρας τους και να διορθώσουν τα προηγούμενα λάθη τους. Και ψήφισαν σαρωτικά, για πέμπτη φορά, με 20 μονάδες διαφορά...τον Γκρίμσον. Ένα μπορεί να πει κανείς: Πεισματάρηδες μέχρι θανάτου οι Ισλανδοί. Ή, ίσως, κάποιοι εδώ, στο νοτιανατολικό άκρο της Ευρώπης, μας δουλεύουν ψιλό γαζί.