«Μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης και παρά τις έντονες αντιδράσεις, τόσο των βουλευτών όσο και της ελληνικής κοινωνίας, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να επαναφέρει μετά το Πάσχα το νομοσχέδιο για τα φρουτάκια. Θα μετατρέψουν τη χώρα σε ένα απέραντο καζίνο με πρόσχημα ότι θα υπάρχουν κάποια φορολογικά έσοδα αλλά τα μόνα έσοδα που θα αυξηθούν στην πραγματικότητα θα είναι των «γνωστών αγνώστων μεγαλοεπιχειρηματιών»
Αλέξης Τσίπρας, Απρίλιος 2011
Το αφιέρωμα που ακολουθεί είχε μια δυσκολία στην παρουσίασή του αφού οι πτυχές ενός τόσο μεγάλου και πρωτοφανούς «σκανδάλου» μας οδηγούν να πιάσουμε το νήμα από διαφορετικές αφετηρίες. Για το λόγο αυτό σας προτείνουμε να διαβάσετε όλα τα στοιχεία του ρεπορτάζ πριν σχηματίσετε προσωπική άποψη.
του Κώστα Εφήμερου
VLTs: Τι είναι και τι προκαλούν
Τα Video Lottery Terminals είναι η ψηφιακή έκδοση των παραδοσιακών «κουλοχέρηδων», γνωστά στην Ελλάδα και ως «φρουτάκια» (στο εξής θα αναφερόμαστε σε αυτά ως «κουλοχέρηδες» αφού δεν θέλουμε να παίξουμε το παιχνίδι της αθώωσής τους μέσω του τεχνικού όρου VLT).
Είναι γνωστά διεθνώς στην αγορά των τυχερών παιχνιδιών ως το crack cocain του τζόγου αφού έρευνες σε όλο τον κόσμο τα έχουν κατατάξει στα πιο επικίνδυνα τυχερά παιχνίδια από πλευράς εθισμού. Ο Σύνδεσμος Ψυχολόγων της Αγγλίας έχει επισημάνει ότι ο εθισμός σε αυτά είναι ταχύτερος σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο παιχνίδι του τζόγου. Στην σχετική έκθεση αναφέρει: «... ενώ στις περιπτώσεις στοιχηματικού τζόγου σε αθλήματα, άλογα ή άλλα παιχνίδια ικανοτήτων (όπως το πόκερ) μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες μέχρι να αναπτυχθεί παθολογική εξάρτηση στην περίπτωση των VLTs το τραγικό αυτό ταξίδι μπορεί να ολοκληρωθεί σε λιγότερο από έναν χρόνο».
Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Υγείας το 2008 στην έκθεσή του για τα προβλήματα εθισμού σημειώνει ότι η πλειοψηφία των εθισμένων στον τζόγο επιλέγει τους «κουλοχέρηδες» και αναφέρεται επίσης σε έκθεση του 2003 η οποία κατέδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς παίχτες αυτών των παιχνιδιών ενδέχεται να εθιστούν.
Σε άλλη έκθεση του ανεξάρτητου οργανισμού Choose Help με έδρα το Λονδίνο σημειώνεται ότι η ευκολία πρόσβαση στους «κουλοχέρηδες» είναι ένας από τους τρεις λόγους του άμεσου εθισμού των παιχτών. Οι άλλοι δύο είναι η απλότητα και η ταχύτητα της δράσης.
Φυσικά όταν μιλάμε για εθισμό μιλάμε για κανονικό παθολογικό εθισμό με όλα τα γνωστά συνεπακόλουθά. Σε κοινή έκθεση του Πανεπιστημίου Yale με το «Συμβούλιο για τα Προβλήματα του Τζόγου του Κονέκτικατ» διαπιστώθηκε ότι ένας στους πέντε παθολογικά εθισμένους με τον τζόγο θα επιχειρήσει να αυτοκτονήσει, ποσοστό που είναι το υψηλότερο σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη εθιστική διαταραχή.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιπλέον αναφέρει ότι το 77,5% όσων παρουσιάζουν εθισμό στον τζόγο διαγιγνώσκονται επίσης και με ψυχικές διαταραχές σε κάποιο σημείο της ζωής τους ενώ το 25% από αυτούς θα καταλήξουν σε βαριά κατάθλιψη. Τα ποσοστά αυτοκτονιών σχετικών με τον τζόγο ξεπερνάνε ακόμα και αυτά της σεξουαλικής κακοποίησης ενώ εντυπωσιακό είναι και το στοιχείο της «ισότητας» του εθισμού στα VLTs αφού τα στοιχεία παρουσιάζουν αντίστοιχα ποσοστά σε άνδρες και γυναίκες.
Με λίγα λόγια: Πριν αρχίσουμε να συζητάμε για τα οικονομικά φορολογικά οφέλη μιας κοινωνίας ίσως θα πρέπει να δούμε τον τεράστιο κίνδυνο που ενέχει η εγκατάσταση σχεδόν 40.000 τέτοιων μηχανημάτων στις γειτονιές μας. Και αν προτιμάτε τα οικονομοτεχνικά μεγέθη, ίσως θα πρέπει πρώτα να δούμε και το κόστος του εθνικού συστήματος υγείας που θα πρέπει πολύ σύντομα να δαπανήσει τεράστια κεφάλαια για την καταπολέμηση του εθισμού του τζόγου σε όλα τα επίπεδα.
Το χρονικό των κουλοχέρηδων: Από καύσωνα σε καύσωνα
Στις 11 Αυγούστου του 2011 και ενώ η θερμοκρασία στην Αθήνα ξεπερνούσε τους 39 βαθμούς κελσίου κάποιοι λίγοι βουλευτές αψηφώντας τον καύσωνα βρίσκονταν εντός του θερινού τμήματος του κοινοβουλίου και ψήφιζαν τον Νόμο 4002/2011. Πρόκειται για τον νόμο-πλαίσιο της Ελληνικής Αγοράς Τυχερών Παιχνιδιών στον οποίο συμπεριλαμβανόταν και ένα άρθρο για την αποκλειστική αδειοδότηση του ΟΠΑΠ (έναντι 560 εκατ. ευρώ) προκειμένου να αναλάβει την εμπορική διαχείριση 35.000 μηχανημάτων με φρουτάκια. Από αυτά τα 16.500 θα τα διέθετε μέσω δικού του δικτύου ενώ 18.500 ακόμα θα παραχωρούνταν σε ιδιωτικά δίκτυα για εκμετάλλευση.
Τον Μάρτιο της επόμενης χρονιάς Η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) απέστειλε στην Ευρωπαϊκή επιτροπή για δημόσια διαβούλευση το ρυθμιστικό πλαίσιο και τις τεχνικές προδιαγραφές. Η περίοδος διαβούλευσης ορίστηκε μεταξύ της 3ης Μαρτίου του 2012 και της 4ης Ιουλίου του ίδιου έτους. Ο ΟΠΑΠ ξεκίνησε ταυτόχρονα την δημιουργία του Data Center για την έρευνα και την ανάπτυξη του σχετικού λογισμικού.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο το οποίο είχε αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή επιτροπή υιοθετούσε ουσιαστικά τους περιορισμούς του Ν.4002/2011 που περιλάμβανε μεταξύ άλλων:
- Την υποχρέωση τα VLTs να αποδίδουν το 80% του τζίρου τους
- Να έχουν minimum χρέωση ανά παιχνίδι το 0,1€ και ανώτατο τα 2€
- Να μπορούν να παίξουν μόνο παίχτες που έχουν εκδώσει μοναδική κάρτα παίχτη που θα περιλαμβάνει και το ΑΦΜ του.
- Το όριο ηλικίας να είναι τα 21 έτη.
- Ο κάθε χώρος που θα υιοθετεί VLTs να μην έχει πάνω από 25 τερματικά.
- Το 30% του τζίρου κάθε μηχανήματος να αποδίδεται αυτόματα στο δημόσιο
- Το ημερήσιο ανώτατο όριο που μπορεί να χάσει ένας παίχτης να είναι τα 500€ και σε περίπτωση που το φτάσει να αποκλείεται για 24 ώρες.
- Το ωράριο των καταστημάτων να είναι από τις 9 το πρωί έως τις 2 τα χαράματα τις καθημερινές και έως τις 4 τα σαββατοκύριακα.
Υπό αυτές τις δημόσια γνωστές προϋποθέσεις η Ema Delta του Δημήτρη Μελισσανίδη έκανε την προσφορά της να αγοράσει τον ΟΠΑΠ την 1η Μαΐου του 2013.
Με την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ ξεκίνησε και η διαδικασία προετοιμασίας για την τοποθέτηση των τερματικών σε όλη την χώρα. Σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του ίδιου του ΟΠΑΠ τα πρώτα 4.500 θα βρίσκονταν στις γειτονιές μας μέσα σε λίγους μήνες. Ο ΟΠΑΠ ξεκίνησε άμεσα τις συνομιλίες με επιχειρηματίες για την εγκατάσταση των μηχανημάτων στο δίκτυο του και αλλού... και το αλλού παρουσιάζει ένα σοβαρό πρόβλημα το οποίο θα εξετάσουμε παρακάτω.
Στο μεταξύ εκτός από τα τερματικά που θα εγκαθίστανται από το δίκτυο του ΟΠΑΠ ξεκίνησαν και οι συνομιλίες για τους παραχωρησιούχους . Φυσικά στο παιχνίδι μπήκε ο Κοπελούζος αλλά και άλλοι γνωστοί και αγαπημένοι ολιγάρχες, όπως ο Βαρδινογιάννης, ο Φέσσας, ο Μελισσανίδης κ.λπ. ενώ στις λίστες που έχουμε στα χέρια μας βλέπουμε και τον Φουρλή.
Την ίδια ώρα όμως που οι προετοιμασίες γίνονταν κανονικά ο ΟΠΑΠ ασκούσε πιέσεις προκειμένου να αρθούν μερικοί περιορισμοί για την εγκατάσταση των παιχνιδιών, με πρώτη και κύρια την αναγραφή του ΑΦΜ στην κάρτα παίχτη και το όριο που μπορεί να χάσει ένας παίχτης. Και κάπως έτσι πέρασε ολόκληρο το 2014.
Οι εμπλεκόμενοι θα έπρεπε να ένιωσαν τρόμο (χωρίς λόγο καθώς φαίνεται σήμερα) όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία. Ο Αλέξης Τσίπρας προσωπικά είχε τοποθετηθεί πολλές φορές αρνητικά στο ενδεχόμενο της εγκατάστασης όλων αυτών των τερματικών τζόγου αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «η Ελλάδα δεν πρέπει να μετατραπεί σε ένα απέραντο καζίνο». Και αυτό φαίνεται ότι προκάλεσε μια σπασμωδική κίνηση.
Στις αρχές του Φεβρουαρίου φέτος και ενώ η νέα κυβέρνηση δεν είχε προλάβει ούτε να ετοιμάσει τις προγραμματικές της δηλώσεις η ΕΕΕΠ υπό την προηγούμενη διοίκηση εξέδωσε μια περίεργη απόφαση επί του ρυθμιστικού πλαισίου η οποία ικανοποιούσε πλήρως τον ΟΠΑΠ αφού έβγαζε από τις προϋποθέσεις ό,τι ακριβώς επιθυμούσε ο Μελισσανίδης και οι παραχωρησιούχοι: Η υποχρεωτική αναγραφή του ΑΦΜ είχε εξαφανιστεί, τα μέτρα που έπρεπε να απέχουν τα μαγαζιά με τους «κουλοχέρηδες» μειώθηκαν, ακόμα και οι προδιαγραφές πυρασφάλειας ήταν παντελώς απούσες από την πράξη με την οποία υποτίθεται θα ξεκινούσαν την λειτουργία τους.
Η έκδοση αυτής της απόφασης προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις και ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, ζήτησε τις παραιτήσεις του Δ.Σ. της Εθνικής Επιτροπής Ελέγχου Παιγνίων. Ο νέος πρόεδρος, Αντώνης Στεργιώτης, -που τα ΜΜΕ θεωρούν ότι είναι έμπιστος του Βαρουφάκη- ανακάλεσε την απόφαση και επανέφερε τις προϋποθέσεις αναγραφής ΑΦΜ στην κάρτα παίχτη και τους κανόνες πυρασφάλειας ενώ προχώρησε στην επιβολή ορίου ημερησίων απωλειών 80€ ανά παίχτη και στον περιορισμό του ωραρίου των μαγαζιών έως τις 12 το βράδυ τις καθημερινές και τις 2 τα χαράματα για τα Σαββατοκύριακα (επιπλέον ορίστηκαν οι ανώτερες επιτρεπόμενες ώρες παιγνίου)..
Η απόφαση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του ΟΠΑΠ και ενός άτυπου οργάνου Υποψηφίων Πρακτόρων Παιγνιομηχανημάτων. Τις αντιδράσεις αυτές θα τις δούμε παρακάτω αλλά στο μεταξύ βάσει αυτής της απόφασης ο ΟΠΑΠ ανακοίνωσε την αναστολή του project εξαιτίας της δυσμενούς μετατροπής των όρων, κάτι που προκάλεσε την έντονη αντίδραση και της Τρόικας η οποία υπολογίζει από 260 έως 300 εκατομμύρια ευρώ έσοδα από την μετατροπή της χώρας σε καζίνο. Φυσικά τα ΜΜΕ έπαιξαν το δικό τους παιχνίδι (Βλέπε ειδικό κομμάτι στη δεξιά στήλη).
Οι πληροφορίες μας λένε ότι εδώ και αρκετές μέρες ασκούνται ιδιαίτερες πιέσεις για την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς στην οποία συμμετέχουν εκτός από εκπαιδευτικούς οργανισμούς που εμφανίζονται ξαφνικά να μελετάνε την αγορά των VLTs -χωρίς κάποιο προφανή λόγο- αλλά και η γνωστή μας κυρία Κατερίνα Σαββαΐδου, Γενική Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων, που έστειλε επιστολή στην ΕΕΕΠ απαιτώντας τα «έσοδά της».
Πριν δούμε όμως τις υπόλοιπες πτυχές αυτής της απίστευτης ιστορίας που εξελίσσεται και στον φετινό καύσωνα αξίζει να σημειωθεί ότι οι αλλαγές που σύμφωνα με τον ΟΠΑΠ τίναξαν το project στον αέρα ήταν πάνω-κάτω αυτές οι οποίες ίσχυαν όταν ο Μελισσανίδης και η παρέα του αγόρασαν τον ΟΠΑΠ θεωρώντας την άδεια των VLTs συμφέρουσα. Οι συνθήκες δηλαδή υπό τις οποίες προετοιμαζόταν το εγχείρημα εδώ και 2,5 χρόνια δεν είναι ουσιαστικά διαφορετικές από αυτό που ο ΟΠΑΠ και οι παραχωρησιούχοι θεωρούν «ακατάλληλο περιβάλλον», κάτι που αποδεικνύεται και από τις εκθέσεις της BAIN & COMPANY που είχε παραγγείλει ο ΟΠΑΠ και έχουμε στη διάθεσή μας.
Πού ακριβώς θα εγκατασταθούν οι κουλοχέρηδες;
Σύμφωνα με μια λίστα που έφτασε στα χέρια μας από ανώνυμη πηγή (και την οποία ελέγξαμε δειγματοληπτικά) μεγάλο ενδιαφέρον εμφανίζει η επιλογή που έχει κάνει ο ΟΠΑΠ για την εγκατάσταση των «κουλοχέρηδων». Ανάμεσα στις κατηγορίες των καταστημάτων εντύπωση μας προκάλεσε μια που δεν είχε χαρακτηριστικό όνομα.
Στη λίστα αυτή αναγνωρίσαμε τουλάχιστον 2 παράνομους χώρους γνωστούς και ως «μπαρμπουτιέρες» που είχαμε συναντήσει σε παλαιότερο ρεπορτάζ, όταν πριν από λίγα χρόνια είχαν γίνει σχετικές συλλήψεις. Μια άλλη ήταν μάλιστα δίπλα από τα παλιότερα γραφεία του TPP και είχαμε τις υποψίες μας. Μετά από έναν σύντομο έλεγχο αποκαλύφθηκε ότι όλα (η τουλάχιστον στην συντριπτική τους πλειοψηφία) τα καταστήματα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία πρόκειται για τέτοιου είδους χώρους παράνομου τζόγου.
Στις 17 Ιουλίου του 2015 έφτασε στην ΕΕΕΠ μια επιστολή «εκ μέρους της πρωτοβουλίας των υποψηφίων πρακτόρων Παιγνιομηχανημάτων» σύμφωνα με την οποία η τροποποίηση του κανονισμού καταστρέφει τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρηματιών αφού ο ΟΠΑΠ πάγωσε την έναρξη της διαδικασίας. Μαθαίνουμε μάλιστα από πρόσφατα δημοσιεύματα ότι η εν λόγω πρωτοβουλία προχώρησε και στην κατάθεση μηνύσεων κατά των μελών της επιτροπής ελέγχου.
Στην επιστολή μεταξύ άλλων γίνεται λόγος για τα 40.000€ που έχουν καταθέσει από τον Μάιο στον ΟΠΑΠ οι ενδιαφερόμενοι επιχειρηματίες, τα έξοδα σύστασης εταιριών, τα έξοδα ενοικίων και σε μερικές περιπτώσεις και στις προσλήψεις προσωπικού που έχουν προχωρήσει.
Επειδή όμως ανάμεσα στους υπογράφοντες ως μέλη της πρωτοβουλίας διακρίνουμε πολλά από τα ονόματα της ακατανόμαστης κατηγορίας (Ανερ.Ν., Αντω.Α., Βαβ.Ν., Γαλ.Μ., Δεσφ.Λ., Διον.Χ. κ.λπ.) και επειδή τώρα τελευταία δοκιμάζεται συνέχεια η λογική μας θα θέλαμε να απευθύνουμε δημόσια τέσσερις ερωτήσεις στην πρωτοβουλία:
- Τα χρήματα που δώσατε στον ΟΠΑΠ δεν θα τα επιστρέψει σε περίπτωση που δεν προχωρήσει το project;
- Για τι ποσά μιλάμε όταν λέμε ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε έξοδα σύστασης εταιριών; Για τα 360€ που απαιτούνται; Μήπως μερικά μέλη της πρωτοβουλίας έπρεπε έτσι και αλλιώς κάπως να νομιμοποιήσουν τις επιχειρήσεις τους;
- Αυτές οι επιχειρήσεις τώρα που θα αποκτήσουν τους «κουλοχέρηδες» θα σταματήσουν τις υπόλοιπες δραστηριότητές τους; Θα κλείσουν τα χαρτοπαιχτικά τραπέζια και τις παράνομες ρουλέτες που φαίνεται να έχουν σύμφωνα με τα δελτία ελέγχου της αστυνομίας;
- Ποιοί είναι αυτοί οι επιχειρηματίες που προσέλαβαν προσωπικό προκαταβολικά και ενώ στην καλύτερη των περιπτώσεων οι «κουλοχέρηδες» θα έφταναν στους χώρους σε περίπου 2 μήνες; Προσπαθούσαν να λύσουν από μόνοι τους το πρόβλημα της ανεργίας;
Σε κάθε περίπτωση η σύμπραξη του ΟΠΑΠ με παράνομες λέσχες αποτελεί μείζον ζήτημα για το συνολικό εγχείρημα. Οι επιχειρηματίες αυτοί θα χρησιμοποιήσουν την δυνατότητα που τους δίνεται προκειμένου να νομιμοποιήσουν την ύπαρξή τους και να βάλουν βιτρίνα στα καταστήματά τους. Και επιτρέψτε μας την καχυποψία αλλά η λίστα που έχουμε στα χέρια μας και η οποία έχει πλήρη καταγραφή των παράνομων αυτών χώρων αποδεικνύει ότι το κράτος ακόμα και όταν γνωρίζει τις παρανομίες δεν μπορεί να ελέγξει πραγματικά τις δραστηριότητες της νύχτας εξαιτίας των κυκλωμάτων προστασίας που υπάρχουν ακόμα και μέσα στην αστυνομία. Προφανώς αυτοί οι χώροι παραμένουν ανέλεγκτοι πληρώνοντας προστασία και το πιθανότερο είναι να συνεχίσουν να έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν. Έτσι τα «φρουτάκια» θα λειτουργήσουν ως ένα πολύ όμορφο σύστημα για την διαφήμιση και την ανοιχτή πρόσβαση του κόσμου στους χώρους αυτούς. Ως προθάλαμος δηλαδή στον κόσμο του τζόγου: σε χώρους που εκτός από προθάλαμο θα διαθέτουν και μυστική πόρτα για την εισαγωγή του νέου πελάτη στον ονειρικό κόσμο της εξάρτησης.
Για την πληρότητα του άρθρου ας δούμε και την πραγματική κατανομή των «κουλοχέρηδων» στην Ελλάδα σύμφωνα με τον σχεδιασμό του ΟΠΑΠ που βρίσκεται στα χέρια μας: Στον χάρτη παρακάτω βλέπουμε την δημιουργία Gaming Halls ανά περιφέρεια στην πρώτη φάση. Για να αποκτήσετε μια εικόνα του πόσα μαγαζιά με «φρουτάκια» θα βρίσκονται δίπλα από τα παιδιά σας να αναφέρουμε ότι η διαδεδομένη αλυσίδα ΓΕΡΜΑΝΟΣ έχει στην Αττική 92 καταστήματα, πράγμα που τον κάνει να νιώθει άνετα με το σλόγκαν «ένα κατάστημά βρίσκεται δίπλα στο σπίτι σας». Στην περίπτωση των Gaming Halls πάντως στην πρώτη μόνο φάση του προγράμματος του ΟΠΑΠ (πριν δηλαδή ξεκινήσουν και οι παραχωρισιούχοι) προβλέπονται 249 καταστήματα. Το «Ένας κουλοχέρης θα βρίσκεται μέσα στο σπίτι σας» θα μπορούσε δηλαδή να είναι απόλυτα δικαιολογημένο διαφημιστικό σλόγκαν.
Σχετικά με τον συντάκτη της ανάρτησης:
Η ιστοσελίδα μας δημιουργήθηκε το 2008.Δείτε τους συντελεστές και την ταυτότητα της προσπάθειας. Επικοινωνήστε μαζί μας εδώ .
κανένα σχόλιο