Γιατί «πνίγηκε» η Μάνδρα; Ποιες άλλες περιοχές κινδυνεύουν;

Η τραγωδία που προκάλεσε η κακοκαιρία, που άφησε πίσω της 15 νεκρούς, πέραν της κλιματικής αλλαγής και των έντονων καιρικών φαινομένων, αναδεικνύει τις διαχρονικές ευθύνες πολιτείας και πολιτών. Τα όσα συνέβησαν στη Μάνδρα δεν είναι «κεραυνός εν αιθρία» αλλά, αποτέλεσμα παραβλέψεων και αυθαιρεσιών σε βάθος δεκαετιών.

Και η κατεπείγουσα προκαταρκτική εξέταση που διέταξε ο προϊστάμενος της εισαγγελίας πρωτοδικών της Αθήνας Ηλίας Ζαγοραίος προκειμένου να ερευνηθεί εάν έχουν τελεστεί αξιόποινες πράξεις, όπως πολεοδομικές παραβάσεις, θα πρέπει να πάει πολλά χρόνια πίσω και να εξετάσει τις πρακτικές που ακολουθήθηκαν.

Μπαζωμένα ρέματα, άναρχη και αυθαίρετη δόμηση με τις παρανομίες διαρκώς να τακτοποιούνται, καμμένα ή αποψιλωμένα δάση, σε συνδυασμό με έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων δημιούργησαν το θανατηφόρο κοκτέιλ. Πολίτες ανεύθυνα έχτισαν και τσιμέντωσαν, ενώ δήμοι και περιφέρεια με την «βοήθεια» και της διαβόητης ελληνικής γραφειοκρατίας άφησαν να περάσουν χρόνια χωρίς να προχωρήσουν στα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα.

Η Μάνδρα και η ευρύτερη περιοχή μέχρι τη Νέα Πέραμο περιστοιχίζονται από μια σειρά ποταμών, χειμάρρων και ρεμάτων. Ο Ελευσινιακός Κηφισός ή αλλιώς Σαρανταπόταμος συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν των υδάτων της περιοχής και αυτά εκβάλουν στον ομώνυμο κόλπο. Η λεκάνη απορροής του ορίζεται από τα όρη Πατέρας, Κιθαιρώνας, Πάστρα και Πάρνηθα. Στον κύριο κλάδο συμβάλλουν και νερά άλλων χειμάρρων, με μεγαλύτερο κλάδο αυτόν που πηγάζει από τα όρη Πατέρας και Μακρό Όρος.

Τα νερά που πέφτουν στα βορειοδυτικά βουνά της περιοχής μέσα από ένα δίκτυο ρεμάτων (Λυκόρρεμα, Εκκλόρεμα, Μικρό Κατερίνι, Αγίας Αικατερίνης, Λούτσας), κανονικά τα νερά τους θα χύνονταν στην δυτική πλευρά του Ελευσινιακού κόλπου. Ωστόσο χθες, μετά από την έντονη βροχόπτωση δεν βρήκαν οδό διαφυγής παρά μόνο από τους δρόμους που μετατράπηκαν σε ορμητικούς χειμάρρους, παρασύροντας τα πάντα στο πέρασμά τους και, κυρίως, κοστίζοντας ανθρώπινες ζωές.

Για τις ανθρώπινες παρεμβάσεις που έχουν γίνει στις πληγείσες περιοχές μίλησε ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Παπανικολάου, στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού – Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων «Πρακτορείο 104,9 FM». Ο κ. Παπανικολάου σημείωσε πως το μάθημα που έκανε σε μεταπτυχιακούς φοιτητές ήταν πάνω στις συγκεκριμένες περιοχές, με βάση προηγούμενες καταστροφές.

«Είχαμε επιλέξει τη Μάνδρα ως μια από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση και η άγνοια ή η αδιαφορία ή εν πάση περιπτώσει η μη γνώση και ουσιαστική ενασχόληση με το θέμα ήταν εγκληματικού χαρακτήρα. Στην περιοχή της Μάνδρας περνάει η παλιά εθνική οδός Αθηνών – Θηβών και δίπλα, από την περιοχή πάνω της Αγ. Σωτήρας προς την περιοχή Πατέρα, και αρκετά χιλιόμετρα βόρεια υπάρχει μια ορεινή περιοχή με ένα δίκτυο από μικρά ποτάμια που ενώνονται και κάνουν ένα μεγαλύτερο χείμαρρο, ο οποίος είχε μπαζωθεί επί μήκους πάνω από 500 μέτρα», τόνισε ο καθηγητής.

Όπως πρόσθεσε, το τραγικό ήταν ότι ένα μεγάλο κομμάτι του μπαζώματος και του κλεισίματος, στο πιο στενό σημείο, ήταν μερικά στρέμματα στα οποία έφτιαξε ο δήμος χώρο αμαξοστασίου και επισκευών, παραδίπλα ήταν ένα σούπερ μάρκετ, που είχαν κλείσει όλη τη δίοδο του νερού» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Παπανικολάου.

Υπογραμμίζοντας πως η φυσική διέξοδος του νερού είχε κλειστεί, συμπλήρωσε: «Το τραγικό είναι ότι το 1996 είχαμε και δύο θύματα ένα με δύο χιλιόμετρα βόρεια από το σημείο που είχε κλείσει η δίοδος. Ήδη, η φύση είχε προειδοποιήσει για το ότι κακώς είχαν γίνει επεμβάσεις, κακώς δεν είχε διατηρηθεί η φυσική ροή του νερού και ταυτόχρονα δεν είχε διαμορφωθεί μια τεχνητή ροή του νερού». Σημείωσε ακόμη ότι τρεις με τέσσερις φορές στα τελευταία 20 με 30 χρόνια στο συγκεκριμένο σημείο στην περιοχή και με πολύ μεγάλη τραγικότητα σήμερα έχει έρθει το ακραίο γεγονός «και τότε ψάχνουμε να δούμε τι γίνεται, ενώ είναι προαναγγελμένο, τα πάντα είναι προκαθορισμένα».

Το λεκανοπέδιο της Αττικής θεωρείται από τους ειδικούς η περιοχή με τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα απέναντι στις πλημμύρες. Δεκάδες περιοχές της Αττικής κινδυνεύουν από πλημμύρες, ενώ σοβαρός είναι ο κίνδυνος, σύμφωνα με έκθεση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, από το 2013.

Σύμφωνα με την έκθεση, το σύνολο, σχεδόν, του παραλιακού μετώπου της Αττικής, όπως,

– η αστική περιοχή της Αθήνας, στο τμήμα της λεκάνης του Κηφισού και κατά μήκος του Ιλισού,

– οι παραθαλάσσιες περιοχές Γλυφάδας – Βούλας – Αναβύσσου – Σαρωνίδας,

– η περιοχή των Μεσογείων,

– οι περιοχές Γραμματικού, Μαραθώνα και,

– οι περιοχές κατά μήκος του παραλιακού μετώπου Μεγάρων, Ελευσίνας, κινδυνεύουν από πλημμύρες.

Μόνον για την αντιπλημμυρική θωράκιση της Αττικής, απαιτούνται, περί δύο δισεκατομμύρια ευρώ.

Στις καταστροφικές ανθρωπογενείς παρεμβάσεις έρχεται να προστεθεί και ο παράγοντας των ιδιομορφιών του εδάφους. Μεγάλο κίνδυνο από βροχές μικρής διάρκειας και μεγάλης έντασης διατρέχουν οι περιοχές με ρέματα που έχουν μεγάλη κλίση και μικρό σχετικά μήκος. Στην Αττική, τα ρέματα αυτά δεν είναι συνεχή, αλλά υπάρχουν εμπόδια στην απορροή των υδάτων, λόγω και της άναρχης οικιστικής ανάπτυξης. Προβληματισμένοι εμφανίζονται οι ειδικοί και για τη βορειοδυτική πλευρά, κυρίως τις περιοχές που διασχίζει το γνωστό και επίφοβο ρέμα του Ποδονίφτη.

Τα Μέγαρα και το Θριάσιο Πεδίο εξακολουθούν να βρίσκονται στην «κόκκινη περιοχή της λίστας».

Αναλυτικά, πάντα με βάση την έκθεση του 2013, στην Περιφερειακή Ενότητα Αττικής και Πειραιά, από τις υφιστάμενες καταγραφές και αναφορές των αρμοδίων Διευθύνσεων Τεχνικών Έργων, ευάλωτες για την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων, σύμφωνα με την έκθεση, θεωρούνται οι ακόλουθες περιοχές:

Α) Μητροπολιτική Περιοχή Αθήνας: όπου μεγάλους κινδύνους αντιμετωπίζουν οι:

– χαμηλές «βυθισμένες» περιοχές της πλατείας Βάθη και της πλατείας Αττικής,

– οι κεντρικές περιοχές από Βοτανικό, Κεραμεικό μέχρι Ταύροκαι Αγ. Ιωάννη Ρέντη,

– πολλές κεντρικές αρτηρίες, όπως Πειραιώς, Χαμοστέρνας, Πέτρου Ράλλη, Κωνσταντινουπόλεως,

– οι περιοχές Μοσχάτο και Καλλιθέα.

Β) Πειραιάς: προβληματικές είναι οι περιοχές:

– πλησίον της λεωφόρου Θηβών και,

– οι χαμηλές περιοχές στις συνοικίες Καμίνια και Παλαιά Κοκκινιά.

Γ) Ηλιούπολη: τα σημεία αυξημένου πλημμυρικού κινδύνου εστιάζονται στην περιοχή Αγ. Μαρίνας και στη λεωφόρο Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄,

Δ) Ευρύτερη Παραλιακή Ζώνη Σαρωνικού: όπου έντονα προβλήματα πλημμυρών καταγράφονται, μετά το 1980, στις περιοχές:

– Ελληνικού και Γλυφάδας (περιοχή πρώην Αεροδρομίου και λεωφόρος Ποσειδώνος),

– Άλιμο,

– Αγ. Δημήτριο και,

– Παλαιό Φάληρο (ρέμα Πικροδάφνης), που οφείλονται στην εκτεταμένη οικιστική ανάπτυξη, χωρίς κατασκευή ικανών αποχετευτικών δικτύων

Ε) Δυτική Αθήνα, όπου, ως περιοχές υψηλού πλημμυρικού κινδύνου καταγράφονται:

– Ζεφύρι,

– Καματερό,

– Αγ. Ανάργυροι,

– χαμηλές περιοχές του Ιλίου,

– Πετρούπολη και,

– οι χαμηλές περιοχές Περιστερίου, Αιγάλεω και Κορυδαλλού (περιοχή Σχιστού)

ΣΤ) Βόρεια Αττική, όπου αυξημένοι κίνδυνοι πλημμυρών εμφανίζονται σε διάφορα σημεία της λεωφόρου Κηφισίας.

Ζ) Περιοχή Μεγάρων, όπου έχουμε έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, στις περιοχές πλησίον των ρεμάτων:

– Αγ. Παρασκευής – Έξω Βρύση (έχει πλημμυρίσει πολλές φορές, έχουν μελετηθεί και κατασκευάζονται έργα εκτροπής και διευθέτησης),

– Καμάρες – Λάκκα Καλογήρου με έντονα πλημμυρικά φαινόμενα (έχει μελετηθεί φράγμα ανάσχεσης στα ανάντη και συλλεκτήριοι αγωγοί απορροής μέχρι τη θάλασσα)

Η) Νέα Πέραμος, όπου τα εντονότερα πλημμυρικά φαινόμενα σημειώνονται στις περιοχές πλησίον του ρέματος Κουλουριώτικο Μονοπάτι.

Θ) Άνω Λιοσίων – Ζεφύρι: στις περιοχές, πέριξ,

– του ρέματος Εσχατιάς, το οποίο έχει πλημμυρίσει κατ’ επανάληψη

– του ρέματος Γιαννούλας, στα Άνω Λιόσια, όπου το ρέμα «στραγγαλίζεται» και απαιτείται διευθέτησή του, που πρέπει να γίνει μετά την ολοκλήρωση της διευθέτησης του ρέματος Εσχατιάς.

Ι) Νέα Εθνική Οδός Αθηνών – Κορίνθου, στις θέσεις:

– ρέμα Αγ. Ιωάννης στο ύψος της Β’ εισόδου της Χαλυβουργικής,

– ρέμα Γουρούνας, στον Ασπρόπυργο, όπου πλημμυρίζει η περιοχή Αγ. Παρασκευής, Ασπροπύργου.

Κ) Περιοχή Ασπροπύργου: στις περιοχές πέριξ του ρέματος της Μαύρης Ώρας, το οποίο εκβάλλει στο ρέμα Γιαννούλας Ασπροπύργου (στην βιομηχανική περιοχή), όπου δεν υπάρχει διαμορφωμένη κοίτη.

Τα ποτάμια εξακολουθούν να ρέουν κάτω από τους δρόμους της Αθήνας. Σε πολλά κτίρια κατά μήκος του δρόμου αντλούνται και σήμερα νερά, με υδραυλικά συστήματα, ενώ γεωτρήσεις του ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) απέδειξαν ότι οι περισσότεροι δρόμοι της Αθήνας κρύβουν ένα μπαζωμένο ρέμα ή ένα υπόγειο ποτάμι. Ο Ιλισός, ο Ηριδανός, ο Κυκλόβορος, το Λυκόρεμα, ο Βουρλοπόταμος, ο Βοϊδοπνίχτης, ο Αλασσώνας είναι μερικά από αυτά. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα το 1945, είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα και σήμερα, μόλις, 434 χιλιόμετρα, μειώθηκαν, δηλαδή, σε ποσοστό 66,4%.

Όπως, δε, προκύπτει από μελέτη του ΙΓΜΕ, πριν από μερικά χρόνια, το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόλις το 20% έπεφτε στην θάλασσα, σήμερα το ποσοστό αυτό έχει αλλάξει δραματικά. Στις αρχές του 20ου αιώνα ολόκληρη η περιοχή μεταξύ Ιλισού και Υμηττού είχε κηρυχθεί αναδασωτέα και είχε φυτευτεί. Στη δεκαετία του ’50 ολοκληρώθηκε η κάλυψη της κοίτης του ποταμού και τη θέση του ποταμού πήραν οι οδοί Μιχαλακοπούλου, Βασιλέως Κωνσταντίνου και Καλλιρόης.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, διέσχιζαν το λεκανοπέδιο, 700 χείμαρροι, ποτάμια και ρυάκια. Το 1999, ο αριθμός τους ήταν μικρότερος των 70 (κάτω, δηλαδή και από το 10%) και σήμερα, δεν υπερβαίνουν τα 50. Που χάθηκαν; Μπαζώθηκαν και καταπατήθηκαν. Μόνο στο λεκανοπέδιο της Αττικής έχουν μπαζωθεί και τσιμεντοποιηθεί περίπου 550 χιλιόμετρα ρέματα και χείμαρροι.

Τα πλημμυρικά φαινόμενα που συχνά σημειώνονται στο λεκανοπέδιο, είναι αποτέλεσμα των επιλογών μας και της στρεβλής ανάπτυξης που ακολουθήσαμε. Και οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί: μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι δομημένες επιφάνειες στην Αθήνα κάλυπταν το 25% του λεκανοπεδίου. Μετά το 1975, το 75% καλύφθηκε από δομημένες επιφάνειες και δρόμους δίκτυα, ενώ οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν, μόλις, στο 4%.

Newsroom Αθήνα 9.84

ΠΗΓΗ: https://www.athina984.gr/2017/11/16/giati-pnigike-i-mandra-pies-alles-perioches-kindynevoun/

Σχετικά με τον συντάκτη της ανάρτησης:

Η ιστοσελίδα μας δημιουργήθηκε το 2008.
Δείτε τους συντελεστές και την ταυτότητα της προσπάθειας. Επικοινωνήστε μαζί μας εδώ .