Ο ψυχρός πόλεμος των Navtex

Είναι ή όχι παράνομες οι τουρκικές Navtex; Το ποιος, γιατί και πώς εκδίδει Navtex, παρά τις πολλές αναφορές ότι είναι θολό πεδίο, είναι καθορισμένο με κάθε λεπτομέρεια σε διεθνές επίπεδο.

Που ξεκινά από τον ΟΗΕ, κατεβαίνει στον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) –οργανισμό του ΟΗΕ–, περνά μέσα από τον συνδεδεμένο Διακρατικό Διεθνή Οργανισμό Υδρογραφίας, το πλαίσιο του τίθεται από το Δίκαιο της Θάλασσας, και όλα καθορίζονται στη λεπτομέρειά τους στο ξεκάθαρο εγχειρίδιο που εκδίδεται κάθε χρόνο.

Οι Navtex αποτελούν συστατικό στοιχείο της Παγκόσμιας Υπηρεσίας Προειδοποίησης Πλοήγησης (WWNWS) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού και του Διεθνούς Υδρογραφικού Οργανισμού. Οι Navtex είναι επίσης ένα σημαντικό στοιχείο του Παγκόσμιου Συστήματος Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας (GMDSS).

Τόσο στον ΙΜΟ όσο και στον Διακρατικό Διεθνή Οργανισμό Υδρογραφίας είναι μέλη η Κυπριακή Δημοκρατία και η Τουρκία.
Αυτό το γεγονός έχει τη δική του σημασία, γιατί καταρρίπτει εξ αρχής τον ισχυρισμό που προβάλλει το τελευταίο διάστημα η Τουρκία, μέσω «αντί-navtex» που εκδίδει, ότι δήθεν «η Κύπρος», που εκδίδει τις Navtex για την περιοχή, μετά το 1974 δεν είναι το συμβαλλόμενο μέλος που ονομάζεται Κυπριακή Δημοκρατία, αφού αποχώρησαν οι Τουρκοκύπριοι – κάτι που προβάλλει ως «εγγυήτρια δύναμη».

Η Κυπριακή Δημοκρατία –ως μέλος και των δύο διεθνών ναυτιλιακών οργανισμών– δεν αμφισβητήθηκε ποτέ σε αυτούς, ακόμα και αυτή την περίοδο που στον έναν εκ των δύο οργανισμών –τον Διακρατικό Διεθνή Οργανισμό Υδρογραφίας– ένα από τα τρία ανώτατα στελέχη του εκπροσωπεί την Τουρκία. 

Επίσης, οι διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα, που επίσης καθορίζουν το πλαίσιο του εγχειριδίου των Navtex, επίσης επιβεβαιώνουν και τη νομιμότητα και τις αρμοδιότητες για την περιοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Το συμπέρασμα από την ανάλυση του εγχειριδίου είναι ένα: Οι τουρκικές Navtex που αφορούν στην περιοχή που είναι ορισμένη ως περιοχή ευθύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι σαφώς παράνομες. Και δεν θα έπρεπε να λαμβάνουν εικόνα νομιμοφάνειας μέσω της δημοσίευσής τους από την αρμόδια Αρχή για δημοσίευση Navtex στην ανατολική Μεσόγειο, που είναι το Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό της Ισπανίας.

Οι Navtex είναι ειδοποιήσεις προς ναυτιλλομένους προς δύο ξεχωριστές κατευθύνσεις: Η μία αφορά ανακοίνωση μετεωρολογικών δεδομένων και η άλλη ειδοποιήσεις που έχουν σκοπό την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, περιλαμβανομένων και αυτών που αφορούν θέματα έρευνας και διάσωσης, που είναι και οι Navtex που μας αφορούν σε σχέση με τα προβλήματα που προκαλεί η Τουρκία. Πρόκειται για συστάσεις και ενημέρωση για να επιστήσουν την προσοχή σε συγκεκριμένους ενδεχόμενους κινδύνους, πλην των περιπτώσεων που περιλαμβάνουν απαγόρευση πλεύσης σε συγκεκριμένη περιοχή.

Το εγχειρίδιο Navtex του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας (IMO NAVTEX Manual) χωρίζει τις θάλασσες του πλανήτη σε 21 ζώνες (Navigation Area ή Navarea), καθορίζοντας σε κάθε μία από αυτές την υπεύθυνη χώρα και υπηρεσία για δημοσίευση των εν ισχύι Navtex.

Navarea σημαίνει μια γεωγραφική θαλάσσια περιοχή, που έχει καθοριστεί ακριβώς για σκοπούς συντονισμού της εκπομπών των ειδοποιήσεων ναυσιπλοΐας. Ο όρος Navarea ακολουθείται από έναν ρωμαϊκό αριθμό ανάλογα με τη θαλάσσια περιοχή που καλύπτει και μέσω του γίνεται η αναγνώριση μιας συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής. Η οριοθέτηση τέτοιων περιοχών δεν συνδέεται και δεν θίγει την οριοθέτηση οποιωνδήποτε ορίων μεταξύ κρατών.

Κάθε κράτος εκδίδει τοπικές Navtex που αφορούν ειδοποιήσεις ασφάλειας ναυσιπλοίας μόνο εντός των χωρικών υδάτων κάθε χώρας. Όλες οι υπόλοιπες περιλαμβάνονται στον κατάλογο των εν ισχύι Navtex κάθε περιοχής Navarea. 

Η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου περιλαμβάνεται στην περιοχή Navarea III. 

Συντονιστής κάθε μίας από τις Navarea, που έχει συγκεκριμένο ρόλο που του αποδίδεται μέσα από το επίσημο εγχειρίδιο, είναι η Aρχή που ορίζεται για να εκδίδει, να συντονίζει, να ταξινομεί και να δημοσιεύει Navtex για τη συγκεκριμένη περιοχή Navarea.

Για την περιοχή μας επίσημα καθορισμένος συντονιστής είναι ο διευθυντής του Ινστιτούτου Υδρογραφίας του Ισπανικού Βασιλικού Ναυτικού.

Οι ειδοποιήσεις Navarea είναι ειδοποιήσεις προς ναυτιλλομένους, που περιλαμβάνονται σε ειδικό δελτίο των εν ισχύι Navtex, στο οποίο μάλιστα προβλέπεται ρητά ότι έχουν κατά σειρά αρίθμηση που δίνει ο συντονιστής. 

Εδώ δημιουργείται ένα σοβαρό ερώτημα ως προς τις ευθύνες του συντονιστή –δηλαδή του Ισπανικού Βασιλικού Ναυτικού– σε σχέση με την κρίση στο τεμάχιο 3 της κυπριακής ΑΟΖ: Συγκεκριμένα, το Ισπανικό Βασιλικό Ναυτικό δημοσίευσε και έδωσε αύξοντα αριθμό στις τέσσερις Navtex που εξέδωσε έγκαιρα η Κυπριακή Δημοκρατία για την περιοχή της γεώτρησης στον στόχο «Σουπιά» στο τεμάχιο 3 – μία για περιβαλλοντικές έρευνες από πολύ νωρίτερα, για την προστασία πλεύσης των βοηθητικών πλοίων της γεώτρησης, για την απαγόρευση διακίνησης πλοίων σε ακτίνα 500 μέτρων από το σημείο της γεώτρησης και για ακτίνα πέντε μιλίων προσοχής από το σημείο της γεώτρησης κατά τη διέλευση πλοίων. Με μετέπειτα αύξοντα αριθμό, που ακολουθεί αυτούς των τεσσάρων Navtex της Κυπριακής Δημοκρατίας, το Ισπανικό Βασιλικό Ναυτικό περιέλαβε στην ίδια λίστα των εν ισχύι Navtex και αυτήν της Τουρκίας με την οποία επικαλύφθηκε η περιοχή που δέσμευσε η Κύπρος για τη γεώτρηση, αναφέροντας μάλιστα ότι πρόκειται για ασκήσεις του πολεμικού της ναυτικού με χρήση πυρών. 

Είναι φανερό ότι στην περίπτωση αυτή ο ρόλος του συντονιστή και του ταξινομητή των Navtex στην περιοχή δεν αναλήφθηκε από το Ισπανικό Βασιλικό Ναυτικό που, ακόμα κι αν αναγνώριζε το όποιο δικαίωμα της Τουρκίας για Navtex στην περιοχή, δεν έπρεπε να επιτρέψει –μέσω και της λίστας των εν ισχύι Navtex– τη δημοσίευση άλλης Navtex που να επικαλύπτει περιοχή, όπου ήταν σαφές ότι υπάρχουν άλλες δραστηριότητες που δεν επιτρέπουν τη δραστηριότητα που προβλέπουν οι προηγούμενες. Μάλιστα η στάση αυτή επαναλήφθηκε και με τη δεύτερη Navtex της Τουρκίας, για παράταση του αποκλεισμού της περιοχής με πολεμικά πλοία μέχρι τις 10 Μαρτίου.

Η Κυπριακή Δημοκρατία θα έπρεπε –πέραν των άλλων αντιδράσεων και μέτρων– να αποταθεί με έντονες και αποτελεσματικές παραστάσεις και προς το Ισπανικό Βασιλικό Ναυτικό και ακόμα περισσότερο προς τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας για ακύρωση των τουρκικών Navtex. Σε τέτοια περίπτωση και η διεθνής διπλωματία θα αντιλαμβανόταν ως σαφή πειρατική ενέργεια και παράβαση κάθε ορίου νομιμότητας τις δήθεν ασκήσεις στην περιοχή. 

Τι γίνεται σε περίπτωση ατυχήματος;

Το θέμα έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες όχι μόνο σε σχέση με τις τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, που παρακολουθούμε επανειλημμένα εδώ και 12 χρόνια, αλλά και ευρύτερα σε σχέση με την απόπειρα δημιουργίας γκρίζων ζωνών ως προς τα κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή ευθύνης Έρευνας και Διάσωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όπως και ουσιαστικά-πρακτικά θέματα: Τι θα γίνει αν, για παράδειγμα, στην περιοχή που καλύπτει η Navtex για δήθεν ασκήσεις του πολεμικού ναυτικού της Τουρκίας, εντός της περιοχής ευθύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμβεί ένα ατύχημα – να θυμηθούμε ότι, εν μέσω γεώτρησης της ΕΝΙ στον στόχο «Αμαθούσα» και τουρκικών προκλήσεων, έτυχε αεροπορικό δυστύχημα με μικρό εκπαιδευτικό αεροπλάνο που συνετρίβη στη θάλασσα. Σε ένα παρόμοιο ή ακόμα πιο σοβαρό περιστατικό, ποιος θα οργανώσει και ποιος θα συντονίσει τις προσπάθειες διάσωσης; 

To ψέμα του θολού τοπίου για τις περιοχές δικαιοδοσίας

Στις 25 Οκτωβρίου 2017, σε μια προσπάθεια «τεκμηρίωσης» του δικαιώματός της να εκδίδει Navtex στην περιοχή ευθύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Τουρκία είχε εκδώσει ανακοίνωση –πάλι σε σχέση με θέματα παρεμπόδισης ερευνών για υδρογονάνθρακες– ότι: «Δεν υπάρχουν συμφωνημένες ειδικές περιοχές υπηρεσιών Navtex στην Ανατολική Μεσόγειο που έχουν εγκριθεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO) και τον Διεθνή Οργανισμό Υδρογραφίας (IHO)».

Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι ένα ψέμα. Υπάρχουν καθορισμένες περιοχές ευθύνης, που αφορούν και τα θέματα έρευνας-διάσωσης και ασφάλειας της ναυσιπλοΐας, που είναι και ο βασικός λόγος του παγκόσμιου συστήματος των Navtex. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο καθορισμένος και διεθνώς αποδεκτός κωδικός που αφορά τις Navtex που εκδίδει το εθνικό συντονιστικό όργανο της Κύπρου –που είναι το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης της Λάρνακας– είναι ο ίδιος με αυτόν που αφορά την αεροπορία και το FIR Λευκωσίας, δηλαδή το «5Β».

Εξάλλου, το «Global Maritime Distress and Safety System» –δηλαδή το «Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας»–, μέσω του οποίου ρυθμίζονται όλοι οι διεθνώς συμφωνηθέντες κανόνες, δημοσιεύει και χάρτες της περιοχής ευθύνης κάθε χώρας, στους οποίους σημειώνεται ότι η περιοχή που σημειώνεται αφορά και τις μετεωρολογικές ειδοποιήσεις αλλά και τις ειδοποιήσεις ασφάλειας (Weather Forecast Areas – Navtex forecast areas).

Για τη δικαιοδοσία στην περιοχή της Κύπρου, ουσιαστικά ο χάρτης περιλαμβάνει τα όρια του FIR Λευκωσίας αλλά και τις παρακείμενές τους περιοχές.

Για τη δικαιοδοσία του σταθμού «Αττάλειας» της Τουρκίας καταγράφει σαφώς: Ακτίνα 30 ναυτικών μιλίων από τις ακτές και αναφέρεται στις νότιες και νοτιοδυτικές ακτές της Τουρκίας. Να σημειωθεί ότι ο σταθμός «Αττάλειας» είναι εικονικός σταθμός μετάδοσης, αφού μεταφέρει ειδοποιήσεις προς ναυτιλλομένους εξ αποστάσεως και συγκεκριμένα από το Κέντρο Ωκεανογραφίας και Υδρολογίας του Πολεμικού Ναυτικού της Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη.

Ακόμα, αξίζει να αναφερθεί ότι ακριβώς, λόγω της αναγνώρισης τού ότι το βόρειο μέρος της Κύπρου είναι κατεχόμενο από ξένη δύναμη, στα διεθνή έγγραφα έχει ακυρωθεί ο σταθμός έκδοσης Navtex της Κερύνειας και ουδέποτε το ψευδοκράτος δοκίμασε να εφαρμόσει δικό του τέτοιο σταθμό.

Η Τουρκία δεν χρησιμοποίησε ξανά αυτό το επιχείρημα, αλλά επανήλθε με νέο ότι, δηλαδή, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι το συμβαλλόμενο κράτος που συμμετέχει στις διεθνείς συμφωνίες που αφορούν και τη δικαιοδοσία για Navtex, λόγω αποχώρησης των Τουρκοκυπρίων, και την αρμοδιότητα αυτή ανέλαβε η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη. Πέραν των ευρύτερων πολιτικών και Διεθνούς Δικαίου επιχειρημάτων που αφορούν στο Κυπριακό, καταρρίπτεται και ο ισχυρισμός αυτός από το γεγονός ότι η Κύπρος είναι και παραμένει, χωρίς καμία απολύτως αμφισβήτηση, μέλος και του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και του Διεθνούς Υδρογραφικού Οργανισμού (ΙΗΟ) που είναι οι διεθνώς αρμόδιες Αρχές κάτω από τον ΟΗΕ για όλες τις ρυθμίσεις –και το εγχειρίδιο– των Navtex. 

Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι πολύ σημαντικό για τις ρυθμίσεις που αφορούν τα θέματα ασφάλειας και ένα σημαντικό τους κομμάτι, αυτό της έρευνας και διάσωσης, τίθεται κάτων από το «International Search and Rescue Advisory Group» (INSARAG) που είναι επίσης οργανισμός κάτω από τον ΟΗΕ, στον οποίο συμμετέχουν οι εθνικοί φορείς έρευνας και διάσωσης. Η Κύπρος είναι μέλος του INSARAG, ενώ η Τουρκία μέχρι στιγμής όχι.

Με φρεγάδες παρεμπόδισαν και σεισμογραφικές έρευνες

Αν και οι προκλήσεις του τελευταίου δεκαπενθημέρου απέναντι στην ΕΝΙ και το Saipem 12.000, με τις επικίνδυνες καταστάσεις που εξελίχθηκαν στη θάλασσα την Παρασκευή, ήταν το αποκορύφωμα των πολεμικών ενεργειών της Τουρκίας κατά της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι τουρκικές φρεγάδες εμπόδισαν επανειλημμένα τα τελευταία 12 χρόνια ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ. 

Από το πρώτο σεισμογραφικό –νορβηγικό– που έφτασε στην Κύπρο το 2006 το οποίο εκδιώχθηκε από τις περιοχές των τεμαχίων 6 και 8, περάσαμε στις φρεγάδες που συνόδευαν το «Πιρί Ρέις» που πραγματοποιούσε παράνομα σεισμογραφικά το 2011 και φτάσαμε στην πιο αξιοσημείωτη παρέμβαση, την απειλή εμβολισμού υπό κυπριακή σημαία πλοίου από τουρκική φρεγάδα το 2015. Στην τελευταία περίπτωση, επειδή πιθανόν οι Τούρκοι δεν γνώριζαν ότι δεν επρόκειτο για ενέργειες σε σχέση με υδρογονάνθρακες, αλλά για έρευνες σε σχέση με τη μορφολογία βυθού για πόντιση καλωδίου αμερικανικών συμφερόντων, δεν προέβλεψαν την παρουσία Αμερικανών επιστημόνων στο πλοίο. Κάτι που προκάλεσε τη σχεδόν άμεση παρουσία σειράς πλοίων του 6ου Στόλου που ήταν στην περιοχή με προειδοποιήσεις που οδήγησαν σε απομάκρυνση της τουρκικής φρεγάδας. Σε ακόμα μία περίπτωση, η επιμονή του καπετάνιου σεισμογραφικού, παρά την απειλή εμβολισμού από τουρκική φρεγάδα, να συνεχίσει το έργο του, οδήγησε σε εξ αποστάσεως παρακολούθηση.

Όμως, οι τουρκικές παρεμβάσεις με το πολεμικό της ναυτικό δεν έχουν μόνο εμποδίσει μέχρι τώρα τη γεώτρηση στον στόχο «Σουπιά» στο τεμάχιο 3, αλλά και τις σεισμογραφικές έρευνες σε μέρος του τεμαχίου 4, ενώ απέτυχαν την παρεμπόδιση σεισμογραφικών στο 6. Παρά τις προσπάθειες παρεμπόδισης, έγιναν και δισδιάστατες και τρισδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες. 

Η φρεγάδες «GEMLIKF492» και «Gökçedada», όπως και η κορβέτα «BANDIRMA F502», είναι τα δύο κατά κύριο λόγο πλοία που τα τελευταία χρόνια ενεπλάκησαν σε παρενοχλήσεις και απειλές τέτοιας μορφής, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις παρενοχλήσεις υπήρξαν και από τη φρεγάδα «Bozcada». Σε μία περίπτωση –το 2014– η φρεγάδα «Giresun» παρενόχλησε σκάφος που συμμετείχε σε έρευνες για λογαριασμό της TOTAL, ωστόσο υπήρξε άμεση τουρκική αντίδραση και η φρεγάδα αποχώρησε.

ΠΗΓΗ: http://www.philenews.com/eidiseis/politiki/article/493443/o-psychros-polemos-ton-navtex